1. Montessori eğitimi nedir?
Çocuğunun bireysel becerileri, ilgi alanları, öğrenme hızı ve karakter özellikleri göz önünde bulundurularak montessori eğitim şekli oluşturulur. Bu eğitim, çocuğuna seçimler yapma imkanı verir ve kendi eylemlerini belirleyebilme alanı yaratır.
Çocukların nelerden hoşlanıp neler hoşlanmadıklarına dair gözlemlerden yararlanarak, montessori eğitimi uygulamaları belirlenir. Örneğin, çocukların hoşlanmadıkları uygulamaların şunlar olduğunu söyleyebiliriz.
-
Ödüller ve cezalar
-
Aile ya da öğretmen tarafından programlanmış eğitim
-
Öğretmen masası ve toplu dersler
Çocukların tercih ettikleri uygulamalara dair ise,şunları sıralayabiliriz.
-
Seçimleri kendilerinin yapmaları ve hatalarını kendileri kontrol etmeleri
-
Sosyal ilişkilerini, kendilerinin kurabileceği ortamlarının olması
-
Çevrenin düzenli, temiz ve sessiz olması
-
Hareketsiz kalmadıkları ve neyi nasıl yapacaklarına dair karar verebildikleri bir disiplin ortamı
-
Alıştırmaların tekrar edilmesi
Montessori eğitimi de bu gözlemlere göre düzenlenir.
2. Montessori eğitimi nasıl uygulanır?
Farklı açılardan inceleyebileceğimiz montessori eğitim yaklaşımına dair bazı başlıklar belirledik.
Montessori uyku eğitimi:
-
Montessori eğitimine göre, bebeğin belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra, örneğin 6 aylık olduğunda, yer yatağı tercih etmelisin. Bunun sebebi ise, parmaklıklı yatakların bebeklerin özgürlük alanını kısıtlayarak, uykuya geçmelerini zorlaştırdığının düşünülmesidir.
-
Bebeğini pusette uyutmaman hatta olabildiğince kendi yatağının dışında bir yerde gece uykusuna dalmasına izin vermemeni önerir.
-
Bebeğinin uyku saatlerini bozmaman da önemlidir, hatta çalışan bir ebeveyn olman, gece geç gelmen gibi sebepler de bu durumu değiştirmez. Bununla ilgili olarak, Çalışan Anne ve Babaların Dikkatine: Çalışan Ebeveynlerin Bebeklerin Uyku Düzenine Etkisi! adlı yazımızı okumanı tavsiye ederiz.
Montessori tuvalet eğitimi:
-
Çocuğunu gözlemleyip, tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını anlamaya çalışmalısın. Hazır olmadan bezini çıkartmaya ve tuvaletini lazımlığa yapmasını sağlamaya çalışmamalı, bunun için onunla inatlaşmamalısın. Acele etmen de geç kalman da çocuğunun gelişiminde sorunlara yok açabilir, hatırlatalım.
-
Tuvalet eğitimine başladığında çocuğuna bez bağlamamalısın. Olabilecek kazalara hazırlıklı olmayı da unutma!
-
Diyelim ki, çocuğun çişini ya da kakasını kaçırdı. Onu asla cezalandırmamalı, alay etmemeli ve kızmamalısın.
- Çocuğun senden hikayeler dinlemeyi seviyor mu? Cevabın evet ise, bunu tuvalet eğitimi için bir avantaja çevirebilirsin. Örneğin, ona hikaye anlatırken ya da kitap okurken, sevdiği kahramanların tuvaletinin geldiğinden bahsedebilir ve tuvalete gitme aşamalarını masal haline dönüştürebilirsin.
Tüm bunların yanında doğru zamanlama çok önemli: Doğru Zamanı Kaçırma: Tuvalet Eğitimi Hangi Aylarda Verilmeli?
Montessori duyu eğitimi:
Senin vereceğin eğitimin yanı sıra çocuğunun gideceği montessori okullarıyla da ilgili olan bir bölüme sıra geldi. Duyu eğitimi! Bu eğitim ile, çocuğun uyarıcılar arasındaki ince farklılıkları anlama kapasitesi geliştirilir. Bu amaçla çocuğunun görerek, duyarak, dokunarak, hissederek, hareket ederek öğrenmesini sağlayacak materyaller kullanılır. Bu materyaller çocuğun biçim, büyüklük, renk, doku, tat vb. kavramları ve bunlar arasındaki ilişkileri anlayacak şekilde tasarlanır. Farklı duyulara yönelik tasarlanmış montessori eğitim materyalleri, çocuğunun kendi gelişme düzeyine uygun olarak serbestçe kullanmasına imkan verir.
Örneğin, montessori duyuların eğitimi yöntemi ile koku duyusunu geliştirmek için kullanılan metodlardan birini şu şekilde açıklayabiliriz: Öğretmen, çocuklarla birlikte bahçeye çıkar. Çocuklar birçok çiçeğin kokusuna bakar. Bu sırada koklanan çiçeklerin isimleri ve adları da çocuklara öğretilir. Sonra çocuğunun da içinde bulunduğu çocuk grubunun gözleri bağlanır ve çiçekler koklatılarak, hangi çiçek olduğunun tahmin edilmesi istenir. Böylece çok daha etkili bir öğrenme süreci oluşturulur.
Bunlara bir bak: Çocuğunun Gelişimini Destekleyecek 9 Duyusal Oyun Önerisi!
Montessori dil eğitimi:
Montessori dil eğitiminde, okumadan önce yazma becerisinin geliştiği düşünülür. Montessori eğitim yönteminde, çocuklar harflerin isimlerini sırayla öğrenmeden önce harflerin seslerini öğrenir. Bunun okumayı kolaylaştıracağı düşünülür. Bunun için şu aşamalar izlenir.
-
Çocuklar zımparalı harflere dokunur. Zımparalı harfler çocukların ilgisini çekerek, onların ne olduğuna dair merak duymalarını sağlar.
-
Zarf kartlarını kullanarak kelime üretmeleri istenir.
-
Çocuklar sınıf içindeki eşyaların yazılışını görerek öğrenirler.
-
Yazma alıştırmaları için, kağıt kalemsiz etkinlikler ve dil geliştirici alıştırmalar yapılır.
Yeri gelmişken, montessori eğitimi veren okullara dair şunları da ekleyelim.
-
Montessori Eğitimi, çocuğuna bireysel ilgi ve eğilimine göre seçimler yapabileceği montessori materyallerinden hazırlanmış bir çevre sunar. Montessori okullarında çocuklar, istedikleri materyalle, istedikleri zaman, istedikleri yerde calışırlar.
-
Çocuklara istedikleri kadar tekrar etme imkanı sunulur. Erken öğrenen yeni bir çalışmaya geçebilecektir, çünkü öğrenmede herkesin farklı bir ritmi vardır.
Ağaç yaş iken eğiliyor malum: Küçük Yaşta Çocuğunun İngilizce Öğrenmesi için 7 Öneri!
3. Montessori eğitimi neden önemlidir?
Aşağıda, montessori yönteminin neden yararlı olduğuna dair maddeler sıraladık.
-
Ebeveynlerin ve öğretmenlerin belirlediği planlar ve kurallardan öte, çocuğun ilgilerinin ve becerilerinin esas alınması çocuğun hem öğrenmesini kolaylaştırır hem de öğrenmeyi keyifli bir hale dönüştürür.
-
Çocuğun kendi işlerini olabildiğince kendi yapmayı öğrenir. Bu anlamda, montessori eğitimi almak, kimseye ihtiyaç duymadan kendi işlerini yapan çocukta bağımsızlık duygusunu geliştirir.
-
Ebeveynlerin çocuğun yapabileceği ufak tefek işleri onun yerine yapmaması, çocuğun kendi kararlarını vermesine, kendisine seçenekler yaratmasına ve bunların sonucunda da sorumluluk duygusunun gelişmesine katkı sunar.
4. Montessori eğitimi ne zaman başlar?
Montessori eğitimi çocuğunun doğduğu an itibariyle başlar. Bebeğini kucağına aldığın andan başlayarak, onun beyin ve zeka gelişimini destekleyebilirsin. Bebeğin özellikle 3 yaşına kadar çevresindeki bütün uyaranlara açık olur. Bu sebeple, her şeyi takip eden, çabuk öğrenen bebeğinin bu dönemlerinde öğrenimini destekleyerek, daha etkili bir öğrenme süreci geçirmesini sağlayabilirsin.
5. Montessori eğitim şekli hangi temele dayanır?
Montessori eğitimi temelde kişiliğin oluşumu üzerinde durur. Bu anlamda, çocuğunu büyütürken, öncelikle ebeveyn olarak senin, şu bakış açısı temelinde hareket etmen gerekir: Çocuğumun kendine has özellikleri, ilgileri ve merakları var! Onu, başka çocuklarla kıyaslamamalıyım.
Ayrıca, şu iki maddeyi de hayata geçirmeni öneririz.
-
Çocuğunun istediği yerde, istediği zaman çalışmasına imkan tanımalısın. Bu çalışmalarda, çocuğunun istediği kadar tekrar etme imkanı olmalıdır.
-
Çocuğunun kendi hatasını kendisinin bulabileceği bir yöntemle onu büyütmelisin. Onay ve düzeltmeye gerek kalmadan, kendi kendisini düzeltmesi hem farkındalığını arttıracak hem de bağımsızlaşmasını sağlayacaktır.
Pedagog Adem Güneş'in söyleyecekleri var: Çocuğunu Kişiliğine Zarar Vermeden Büyütmek İçin Adem Güneş'in Bu Sözlerine Kulak Ver!
6. Montessori yöntemine göre bir çocuk odası nasıl olmalı?
Çocuğunun odasını düzenlerken dikkat etmen gereken bazı montessori metodlarını aşağıda sıraladık.
-
Çocuğun rahatça hareket edebileceği bir alan yaratmalısın.
-
Çocuğunun rahatlıkla düzenini sağlayabileceği ve sana ihtiyacı olmadan kullanabileceği alçak ve açık raflara yer vermelisin.
-
Kocaman bir oyuncak sepeti içine doldurulmuş oyuncaklar çocuk için karışıklık olarak algılanacaktır. Oyuncakları bu şekilde bir arada tutmaktan vazgeçmelisin.
-
Çocuğunun odasında kağıt, kalem, boya gibi malzemelerin yan yana bulunduğu bir kutuya yer verebilirsin.
-
Çocuğunun kitaplarını ve duvarlarda bulunan resimlerin dikkati dağıtacak şekilde çok sayıda olmasına izin vermemelisin.
-
Odada ayna bulunması, çocuğunun bedenindeki değişimi gözlemlemesi açısından önemlidir.
-
Çocuğunun boyunda elbise askısı ve ışık açma düğmelerinin olması kendi işini kendisinin yapabilmesi açısından yararlı olacaktır.
Montessori yöntemine göre ev ve oda düzenlemesi için daha ayrıntılı bilgiyi, Çocuğunun Eğitimi için Evde Yeni Düzenlemeler: Montessori Metodu'na Göre Ev ve Çevre Tasarımı! adlı yazımızda bulabilirsin.
