1. Hedef odaklı çocuk
- Genellikle küçük yaşta bile mantıklıdır.
- Sıralı olayları kavrar ve yaptığı şeylere karşılık ne ödül alabileceğini kestirir.
Eğer miniğin bu profile uyuyorsa tuvalet eğitiminde işin kolay, çünkü yönlendirilmeye oldukça hazır bir çocuğun var.
Sahne kur
Ona kitaplardan, bebeklerden, kartlardan, lazımlık/adaptörden oluşan bir sahne kurulumu hazırla ve ilgisini çekmeye çalış.
Onlarca lazımlıktan hangisini seçeceğine karar verdin mi: Müziklisinden Çantalısına Annelerin En Çok Tercih Ettiği 10 Lazımlık
Teşvik et
Hedef odaklı çocuğu teşvik etmek için çikolata gibi ödüllere gerek yok. Başarı onun için yeterli. Onu alkışla, sırtını sıvazla.
Rol modellik yap
Çocuğun seni tuvalete kadar izleyerek tuvalet eğitimine başlamış oluyor aslında. Ona orada ne yaptığını, bedenin bölümlerini, çiş/kaka yapmayı, sifon çekmeyi ve günün birinde tuvaleti nasıl kullanacağını açıkla.
Tuvalet konuşmaları rutini oluştur
Bu konuşmalar ona tuvalet hakkında açıklayıcı, basit ve çocuğunun sorularına karşı doğrudan yanıtlar içeren sohbetlerden oluşsun. Ürkütme, detaya girme, basitçe anlat.
Planlama yap
Gün boyu yaklaşık her yarım saatte bir çocuğunu birkaç dakika tuvalete/lazımlığa oturt ve ona çiş/kaka yapma zamanı tanı. Tuvalette kendi yanına lazımlık da koyabilirsin. Başlangıçta fazla bir şey bekleme. Amaç, sadece eğitimin ilk adımı olarak onun oturmasını sağlamak.
İlk pratik eğitimde ona tuvalete oturmayı, pantolon indirip kaldırmayı ve el yıkamayı öğretmen gerekiyor. Kendini bir koç gibi düşün ve bunun çocuğuna olumlu pekiştirme sağlayacağını unutma.
Son tarih tespiti yap
Çocuğuna uzun tarihli bir hedef koymak (3. yaş gününde tuvalet eğitimini tamamlamış olabileceği gibi) onun için heyecan verici olabilir.
Eğlenceye yer aç
Çıplaklık çocuklara eğlenceli gelen bir şey. Tuvalet yapmanın fiziksel durumunu izlemesi ve hissetmesi için ona bu tekniği uygula.
Küçük başarılarla ilerle
Duygularını anlaması, çişinin geldiğini söylemesi, tuvalete koşması, altını silmesi, ellerini yıkaması, tuvalete/lazımlığa çiş/kaka yapması için adım adım ilerle. Onun hoşlandığı övgü dolu sözleri bol bol kullan.
Kazalara hazırlıklı ol
Eğer çocuğun eğitime devam etme eğilimindeyse onu kontrol et, suçluluk duymaması önemli. Özellikle hedef odaklı kişilik özelliğinde, bunu bir hata olarak algılayıp içselleştirme tehlikesi bulunuyor, dikkat!
Farklı ekollere kulak vermekte fayda var: E.A.S.Y. Yöntemine Göre 9 Aylıktan 15 Aylığa Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?
2. Duyusal odaklı çocuk
- Başkalarının normal seviyede olduğunu düşündükleri seslerden rahatsız olur.
- Çok üşür veya sıcaktan çok bunalır.
- Koku ve tattan çabuk etkilenir, yemekte macerayı sevmez, seçicidir.
- Duygusal tepkileri aşırıdır ve endişeli olma eğilimi vardır.
Bu çocuklar için tuvalet eğitimi biraz meşakkatli, uzun sürebilir.
Uzun vadeli düşün, işini kolaylaştır
Tıpkı denize girerken önce ayak parmaklarıyla suyun sıcaklığına baktığı gibi tuvalet eğitiminde de temkinli ve yavaş davranabilir. Onu tuvalette yanına al ve ne yaptığını anlat. Başlangıçta ona davranış modeli olmaya çalış. Unutma, bazen geri çekilmen gerekebilir.
Deneme uygulamaları yap
Çocuğuna elbisesiyle tuvalete oturmasını ve çiş/kaka yapıyor gibi davranmasını öner. Tuvalet kağıdnı al, altını sil, ellerini yıka. Duyumsamalarını olumsuz etkileyebilecek konular ortaya çıkacağı için tuvalet eğitimi sürecinde karşılaşacağın zorluklar konusunda ipuçları elde etmiş olursun.
İpin ucu kaçmasın: Doğru Zamanı Kaçırma: Tuvalet Eğitimi Hangi Aylarda Verilmeli?
Etrafta çıplak dolaşsın
Çıplaklık, çocuğun kontrolün kendisinde olduğunu hissetmesini sağlıyor. Onun etrafta çıplak dolaşmasına izin ver ve bunu çiş yapacağı zamanlara göre ayarla. Böylelikle neden-sonuç ilişkinisi kuracak ve tuvalete yönelmesi kolaylaşacak.
Kazalara hazırlıklı ol
Ortalığın çok kirlenmesine tepki göstermen, sesini yükseltmen çocuğunun olumsuz tepkiler göstermesine sebep olabilir. Hatta kontrol dışı bağırman çiş/kaka yapmasını bile durdurabilir, bu nedenle davranışlarına dikkat et ve sabırlı ol. İlk kez altına kaçırdığında kendi güvenliğinden endişe duyabilir.
Tuvalet konuşmaları rutini oluştur
Ona eğitim sırasında telkinde bulun. Korktuğunda destek ol ve bunları herkesin yaşadığından bahset.
Kaka ile çişi ayır
Kaka yapma işi; bağırsak hareketi yoğun, kasları zorlayan, silme gerektiren ve kokulu bir iş olduğu için duyusal çocuklar için sıkıntılı bir durum. Eğitimi parçalara böl ve başlangıçta çişe odaklan. Tuvalete/lazımlığa rahatça çiş yapmaya başlayınca ona iç çamaşırı giydir.
Daha fazla destek ver
Kaka eğitimine geçtiğinde, biraz gerileme hissedebilirsin. Çocuğun, çiş aşamasında sergilediği olumsuz davranışları gösterebilir. Bunlara hazırlıklı ol, çocuğuna daha fazla destek ve zaman ver.
3. Özümseyen çocuk
- Çekingen değildir ama temkinli ve tutucudur.
- Ürkektir ve bir şeyi ilk kez denerken endişe duyar.
- Risk almadan önce iyice hesap yapar.
- Yeniliklere yavaş uyum sağlar ve ebeveynlerine yakın olmak ister.
- Kendi başına araştırmaya girmez.
- İş yaparken yoğunlaşır ve kararlıdır.
Özümseyen çocuğa tuvalet eğitimi verirken ona has problemlerle uğraşırsın. Tuvalete gidebilecek fiziksel yeteneğe sahip olduktan uzun süre sonra bile bez kullanmak isteyebilir.
Bebeğinin hassas cildi için en iyi bezi seç: Milyonlarca Annenin Ortak Sorusu: Hangi Bebek Bezini Almalıyım?
Eğitim öncesinde bilgi ver
Tuvalete giderken ne yaptığını ona açıkla. Bilgi seviyesinin yükselmesi ona cesaret verir. Öncelikle bezini banyoda değiştirmeye başla, mekan çocuklar için çok önemli. Böylece tuvalet ortamına alışacak.
Olmazsa olmazlar: Bebeğine Tuvalet Eğitimi Verirken En Çok İhtiyaç Duyacağın Tuvalet Eğitimi Gereçleri!
Tuvalet konuşmaları rutini oluştur
Davranışlarını gözlemleyerek, açıklamalarını dinleyerek zihinsel olarak hazırlanır ve böylece deneme sırası kendisine geçtiğinde ürkmez. Eğer tuvalet eğitimine karşı ilgiliyse ona olabildiğince çok bilgi ver.
Güven çemberini genişlet
Ona engellerini kırması için öykü kitaplarından oluşan bir eğitim sahnesi hazırla. Öyküde yer alan karakter kendiyle özdeşleştirebileceği bir karakter olsun. Bunun için oyuncak bir bebek de seçebilirsin. Ona tuvalet eğitimini anlat, her şey bir oyun havasında olmalı.
Tuvalet için zamanlama planı yap
Onu gün içinde planladığın zamanlarda lazımlığa oturt, bundan hoşlandığını göreceksin.
Eğitim bezleri/alıştırma külotları kullan
Dr. Peter, normalde eğitim bezleri taraftarı olmasa da kazaların özümseyen çocuğa olumsuz etkileri olabileceği için kullanılmasını tavsiye ediyor. Ama eğitim bezi ya da alıştırma küloduna alışmasına izin verme. Eğitim sürecine de devam et.
Sana yardımcı olabilir: Nedir, Nasıl Kullanılır, Hangilerini Öneriyoruz: 11 Maddede Alıştırma Külodu
Kazalarda sakin ol
Öncelikle çocuğuna kazaların, tuvalet eğitimi alan her çocuğun başına gelebileceğini anlat. İlk kazada olabildiğince çabuk ve sakin davran. Eğer çok ağlıyorsa, titiriyorsa, korkmuşsa onunla sakince konuş. Bunun herkesin başına geldiğini ve onu hemen temizleyeceğini söyle.
Çiş ve kaka eğitimini ayır
Öğrenme sürecini parçalara ayır. Çünkü küçük aşamalar tek bir büyük aşama gibi ürkütücü görünmez. Yeterli bilgi ve zamanı aldığı takdirde endişelerinden kurtulur ve başarılı olur.
4. Atak çocuk
- Enerji dolu ve aktiftir.
- Kendisini motive edecek yeni yollar arar ve bu nedenle zor odaklanır.
- Hep hareketlidir, erken yürür, çeviktir, uyanıktır, heyecan arar.
- Fiziksel becerileri yüksektir, sıkılmaktan hoşlanmaz, zorluklardan hoşlanır.
- Hızlı ve ilk olmaktan gurur duyar.
- Sorumluluk alır, yeni koşullara kolay uyum sağlar.
Atak çocuğun ilgisini canlı tutmak zor olduğu için şimdiden kolay gelsin.
Dikkatini çek
Ona tuvalete giderken eğlencene ara vermekten hoşlanmadığını belirt. Hatta gitmediğin bir zamanda nasıl altına kaçırdığını anlat. Bunlar ilgisini çekecek. Tuvalete giderken çocuğunu da yanında götür. Genellikle tuvalete gitmenin fiziksel mekaniğini duygusal açıdan daha önce kavrar.
Davranışlarını pekiştir
Ödüller atak çocukta bir süre işe yarayabilir. Ancak buna zamanla alışır ve daha büyük armağanlar istemeye başlar. Bu yüzden verdiğin sözlere dikkat et. Övgü ve olumlu cümleleri ödül olarak kullanabilirsin, bununla motive olur.
Kakasını bekle
Atak çocuklar genellikle televizyon/oyun bağımlısı olurlar ve uzun süre kaka beklemekten çabuk sıkılırlar. Dr. Peter bu aşamada çocuğuna kitap okumanı, şarkı söylemeni öneriyor. Ama bunlar işe yaramıyorsa lazımlığı televizyonun önüne koymanı söylüyor. Çocuğunda kaka yapma işaretlerini gördüğün an dikkatini lazımlığa çek ki kaka yapmanın mekaniğini fark etsin ve eğitim işe yarasın.
Kaka deyip geçme: 8 Maddede Bebek Kakası Hakkında Bilmen Gereken Her Şey
Hatırlat!
Çocuğun, tuvaletinin geldiğini inkar edebilir. Bu konuyu sürekli ona hatırlat ve tuvaletinin geldiğine dair işaretleri iyi gözlemlemeye çalış.
Tuvalet konuşmaları rutini oluştur
Görevinin süreci kolaylaştırmak olduğunu unutma. Ona rehberlik et ama asla zorlama. Çocuğunu en iyi tanıyan sensin, ona özel deneme kuralları koy. Çocuğunun tuvalete gittikten sonra külodunu indirip 30 saniye beklemesi gibi. Suçlayıcı kelimeler ve ses tonu kullanma. Onun tarafında olduğunu ve onun kadar eğlenmek istediğini belli et.
Takip et
Bir aktiviteye daldığında onu uyar ve tuvalete gitmeyi anımsat. Aktiviteden uzaklaştırarak çiş yapmayı denemesini söyle. Atak çocuğun tuvalet eğitimi zaman zaman sıkıntılı olabilir. Sürekli olarak onu yaptığı şeyden uzaklaştırma ve başarıncaya kadar tuvalette oturtma çabası bir döngü halini alabilir. Bunun için sabırlı ol, çocuğunu sıklıkla takip et. Gerekli zamanlamayı, anımsatmayı ve yönlendirmeyi yapmayı ihmal etme.
5. Kararlı çocuk
- Olumlu biçimde yönlendirilince hedefine kolay ulaşır.
- Kendi seçtiği aktivitelerde ısrarlı ve istekli olur.
- Mutlu, neşeli ve ilgilidir.
- Hedef koymaktan ve buna ulaşmaktan hoşlanır.
- Yeni bir beceri sahibi olmak onu gururlandırır.
- Zor olan kafasına girebilmektir, motive olunca çok çalışır. Yönlendirildiğini düşününce isteksiz olur.
- Değişimlere zor uyum sağlar ve bir işten diğerine zor geçer.
Çocuğun kararlı kişilik profiline uyuyorsa, uyguladığın stratejiler işe yaramadığında hemen vazgeçme. Kafasına koyduğunu yapan bir tip olduğu için onu ikna etmeye çalış.
İncelik sanatını konuştur
Fark ettirmeden çocuğuna tuvalet eğitiminin yararlarından bahset. Bunun kendi fikri olduğunu düşünmesini sağla. Eğer doğrudan ilgi göstermezse, tuvalet eğitimini ona önemsiz bir amaçmış gibi sun. Sahneyi iyi biçimde planla ve tuvaleti izlemesine olanak sağla. Tuvalete gitmeyi onun için eğlenceli bir macera haline getirmelisin.
Tuvalet konuşmaları rutini oluştur
Bu işin nasıl, neden, ne zaman, nerede yapılacağını ona açıkça anlat. Sakin ve kararlı davran. Sorduğu sorulara karşı verdiğin yanıtlar onu meraklandırabilir. İlgisini canlı tutmaya çalış. Övgü dolu sözler söylemeyi unutma.
Rol model ol
Tuvalete gitme zamanlarında çocuğunun dikkatini çek ve ne yaptığını açıkla. Ona tuvalete nerede, nasıl gideceğini ve orada neler yaptığını anlat. Denemeyi isteyip istemediğini sor. Bunu herkesin günlük bir davranışı olarak sun.
Çabalarını öv
Onu öv ve başarısından dolayı kendisini güçlü hissetmesini sağla. Bunlar kararlı çocuklar için en önemli motivasyonlar. Cesaretlenmesini ve güçlenmesini sağlar. Minik ödüller de verebilirsin. Başarıları karşısında aşırı heyecanlanma, bunu abartı olarak algılayabilir.
Her fırsattan yararlan
Kararlı çocuk, amacına ulaşmak için sıkı çalışır. Onu dikkatle izle ve ilgisinden yararlan. İlerleme hevesi gösteriyorsa onu destekle.
Kontrolü ona ver
Çıplaklık, kararlı çocuğa çok uygun bir yaklaşım. Çünkü beden fonksiyonlarını kendisinin kontrol ettiğini anlar ve kontrolle ilgili deneyimi kendisi yaşar. Ancak onu olumsuz etkileyecek bir durum ortaya çıkarsa ters tepebilir, dikkat! Çıplaklığı, onun rahatsızlık duymayacağı şekilde düzenle.
Tuvalet konuşmaları rutini oluştur
Açıklamalarını kısa ve öz tut. Çevrenizdeki insanların da tuvalet eğitimini onun yaşında öğrendiğini söyleyebilirsin. Anlattıklarının ders gibi olmamasına dikkat et. Çocuğun olumsuz tepki gösterdiği an konuyu değiştir. Beklentilerin olduğunu ve onu manipüle etmeye çalıştığını düşünmesin. Bağırma veya aşırı tepki gösterme, ona yardım ederken sakin davran. Aşırı beklenti içine girme.
Kurallar koy
Sifon çekmek, el yıkamak, kapağı indirmek gibi kuralları baştan koy. Davranış tarzını doğru seç ve yaratıcı ol. Çocuk, ev kurallarını bilmeli ve onlara uymalı.
Hiçbir şey işe yaramıyorsa bir müddet uzaklaş
Bazen kararlı çocuğa karşı yapılabilecek bir şey olmaz. Bu durumda bir müddet konudan uzaklaş ama çocuğunun gözüne sokmadan model olmayı sürdür. Konuyla ilgili kitaplar oku, çıplaklığı dene, tuvalet eğitimini arka planda tut. Ama çocuğun bir gün zamanın geleceğinin farkında olsun, çok hevesli görünmemeye çalış.
Bak, burada da çocuğun için karakter analizi var: Bebeğin Bu 5 Karakterden Hangisine Sahip?
