Çocuklar neden yaramazlık yaparlar?
Çocuk davranışları üzerine çalışan psikiyatrist ve eğitimci Rudolph Dreikurs’a göre, çocukların yaramazlık yapmasının nedenleri şöyle:
- Dikkat çekmek,
- Öç almak,
- Güç ya da yetki istemek,
- Yetersizlik.
Peki, çocuğunun bu duygulara kapılmasında ailenin ya da sosyal çevrenin hiç mi suçu yok? Çocuğun anneye vurması, sınıfta yaramazlık yapması gibi olumsuz davranışlarının altında temelde, ilgisiz ve sevgisiz bırakılması yatıyor. Çok basit gibi gelse de bu durum daha sonra aile içinde veya okulda büyük krizlere yol açabiliyor. Peki, çocuğun inatlaşmasıyla bu noktada nasıl baş ediliyor, uzmanların önerilerine bakalım.
Yaramaz çocuklara nasıl davranmalı?
“Yaramaz çocuk” etiketini kaldır
Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Kaykaç, öncelikle “yaramaz çocuk” etiketini ortadan kaldırmak gerektiğini söylüyor. Yaramaz olduğu çocuğun yüzüne ne kadar çok vurulursa karşılığı da o kadar çok yaramazlık ve hırçınlık oluyor.
Dikkat dikkat: Çocuk Yetiştirmede Yapılan 10 Kritik Hata
Kime karşı hırçınlaştığına dikkat et
Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Kaykaç, bir sonraki adımın çocuğun kiminle inatlaştığına ve kime karşı yaramazlık yaptığına dikkat etmek olması gerektiğini söylüyor. Çünkü vurma ve inat davranışı yalnızca sana yani, anneye karşı olabilir. Sana ve kendi kardeşine karşı olabilir ya da sana ve bakıcısına karşı olabilir. Kaykaç, bunların hepsinin bir anlamı olduğunu söylüyor.
- Eğer çocuğun sana ve kardeşine vuruyorsa bunu, kardeşine yoğun bir ilgi gösterildiğini düşündüğü için yapıyor olabilir. Yani, burada kardeş kıskançlığı söz konusu.
- Sana ve bakıcısına vuruyorsa, kendisine yalnızca senin bakım vermeni istiyor olabilir. Burada sosyal paylaşımınızda tıkanıklıklar söz konusu olabilir.
- Ev işleriyle uğraşırken, çocuğunu da TV karşısında bırakıyor olabilirsin. Çocuğun bu durumda yalnızca sana vuruyorsa benimle ilgilen diye tepki veriyor olabilir.
Peki, anneye vuran çocuğa nasıl davranmalı?
Çocuğun böyle bir davranış sergilediğinde ona koskocaman sarılmayı unutmamalısın. Bu noktada kucaklaşmak tamamen yara bandı işlevi görüyor. Bozulmuş, kırılmış ve yıpranmış ilişkiyi tekrar toparlamak istediğini ifade etmiş oluyorsun.
Sürekli ikazda bulunma
Ebeveyn olarak sürekli açıklamalar yapıp “aman şunu böyle yapma”, “yanlış yapıyorsun”, “sen ne yaramaz bir çocuksun” ya da “başkalarının çocukları böyle yapmıyor” gibi söylemlerde bulunman çocuğun için hiçbir anlam ifade etmeyecektir. Çünkü çocuğundan sürekli bir empati kurmasını bekliyorsun ancak o yalnızca senin yaptığın davranışları zihnine alabiliyor. Adı üzerinde, o daha bir çocuk.
Bunları yapma: Annelerin Çocuklarıyla İletişim Kurarken Yaptığı 7 Hata
Sınır koy, tutarlı ol
Çocukların kendisini güven içinde hissetmesini sağlayan şeylerden biri, sınırlar. Sınırsız bir özgürlüğe sahip olduğuna inanan çocuk daha fazla yaramazlık yapma eğiliminde oluyor. Ancak bu sınırları baskıyla değil; çocuğunla sağlıklı bir iletişim kurarak yapmalısın.
Çocuğuna karşı davranışında tutarlı olman onun bu sınırları daha iyi anlamasını ve birtakım yaramazlıklarının sonuçlarını görmesini sağlayacaktır. Yaramazlıklarına karşı vereceğini iddia ettiğin cezaları vermez ya da geçiştirirsen çocuğun yaramazlıklarına devam edebilir.
Detaylı bilgi için: Akademisyenanne'den Çocuğuza Sınır Koymak İçin 4 Yöntem!
Onunla zaman geçir
Bu önerimiz özellikle hareketli çocuğa nasıl davranmalı, diye düşünüp duranlara! Öncelikle her hareketliliği yaramazlık ya da şımarıklıkla karıştırmamalısın. Hareket, çocukların doğasında var. Eğer hiperaktivite gibi bir problemi yoksa çocuğunla birlikte aktiviteler yapman, onun hem canının sıkılmasını engelleyebilir hem de dikkat çekmek için olmadık davranışlarda bulunmasının önüne geçebilir.
Birlikte mutfağa girip kekler, kurabiyeler pişirmenizden çok hoşlanacaktır. Beraber resim yapabilir ve okuma saatleri düzenleyebilirsiniz. Açık havada yürüyüşe çıkabilir, müze ve sergileri gezebilirsiniz.
Daha fazla öneri için buraya bak: Oyuncu Anne'den Yemeklerle Eğlenceli Oyun Önerileri
Kucak aç ve sarıl
Uzman Sabiha Paktuna Keskin de “Çok yaramaz çocuğa nasıl davranmalı?” sorusuna, “Her şeye rağmen çocuğunuza sarılın.” diyerek yanıt veriyor. Kırılmış bir ilişkiyi onarmanın en kolay yolu bu. İnsanda mutluluğu harekete geçiren en etkili davranışın sarılmak olduğunu hiçbir zaman unutmamakta fayda var.
Sınıfta yaramazlık yapan çocuğa nasıl davranmalı?
Yaramazlık evden, okula taşınan bir davranış. Çocuğun arsız olması, söz dinlememesi aileyi yıldırdığı için çocuk bu davranışına okulda da devam edebiliyorlar. Genellikle aile içinde yeterince sevgi görmeyen ve anlaşılmayı bekleyen çocuklar okulda da yaramazlık yapıyorlar.
Çalışmaya başlamayı reddederek oyun oynamaya devam eden öğrenci, öğretmeniyle güç ya da yetki mücadelesi içine girebiliyor. Peki, bu noktada söz dinlemeyen çocuğa nasıl davranmalı?
Yine çocukla anlaşmacı bir yol çizmek ve ona daha çok sevgi göstermek gerekiyor. Çocuğun katılımını sağlamak için ödül sistemi faydalı olabiliyor. Bunu yaparken de çocuğun olumlu davranışlarını pekiştirmeye çalışmalı, gelişmeleri ödüllendirmeli ve fazla ilgi duyduğu etkinliklerden az ilgi duyduklarına doğru bir sıralama yapmak gerekiyor. Böylece sınıftaki yaramaz çocukların sayısı çok daha az oluyor.
Hangi durumlarda uzmana gitmek gerekiyor?
Ne kadar sevgi göstersen de ona kucak açsan da çocuğun hala yaramazlığa ve söz dinlememeye devam edebilir. Bu tutum okuldaki davranışlarına da yansıyabilir. Çocuğunun olumsuz davranışları yalnızca sana değil; genel haline yansıyorsa ortada çözülmesi gereken bir sorun var demektir. Eğer çocuğun;
- Herkese vuruyor ve saldırıyorsa,
- Paylaşmakta sorun yaşıyorsa,
- Ağlama krizlerine giriyorsa,
- Çok yoğun öfkesi varsa mutlaka uzman desteği almalısın.
