Proje çocuk nedir?
Anne ve babaların kendilerinin başaramadıkları arzu ve hayallerini, hayata getirmeyi planladıkları çocuğa yıkarak onun fikrine ve isteklerine bakmaksızın, mükemmeliyetçi bir tutumla yetiştirdikleri çocuğa "proje çocuk" deniyor. Bu bakış açısıyla anne ve baba tüm beklentilerini çocuğa aktararak onu kendi hayallerini gerçekleştirmek için bir proje olarak görüyorlar.
Bunlara dikkat: Çocuk Yetiştirmede Yapılan 10 Kritik Hata
Proje çocuk hayaline kapılan anne ve babalar ne yapıyor?
Proje çocuk özellikle eğitimli ve yüksek gelirli ailelerde yaygın olan bir akım. Çocukluk ve gençlik dönemlerinde kendisinden sorgulamaksızın yalnızca itaat edilmesinin beklendiği bir anlayışıyla yetişen ebeveynler, yaşadıklarının acısını çıkarırcasına kendi çocuklarında bunun tam tersini yapmaya çalışıyor. Ancak kendilerini süper ebeveynler olarak gören bu anne ve babalar mükemmeliyetçiliğe kapılıp çocuklarına dayatmalarda bulunabiliyorlar. Yapılan hataları aşağıda sıraladık.
- Anne ve babalar çocuğun adına kararlar alıyor ve kendi istedikleri yolda ilerlemeleri için baskı yapıyorlar.
- Çocuğun eğilimlerine, mizacına ve becerilerine bakılmaksızın ona beklentiler yükleniyor.
- Daha çocuk doğmadan hangi okula gideceği ve hangi sanat ve spor faaliyetleriyle uğraşacağı belirleniyor.
- Ders çalışma, yeme, uyuma, giyinme ve arkadaşlarla görüşme gibi akla gelebilecek en basit alanlarda bile tüm kararlar süper anne ve babalar tarafından veriliyor.
- Eğitim, giyim ve oyuncak seçeneklerinde çocuğa her türlü imkan sunuluyor. Çocuğa her istediği alınıyor ve tüm istekleri karşılanıyor.
- Çocuğun omuzlarına birtakım beklentiler yükleniyor ve onun bu istekleri karşılaması için her türlü fedakarlıklarda bulunuluyor.
Kısacası çocuklar henüz anne ve babaların gerçeklememiş arzularını gerçekleştirecek bir görevli niteliğinde oluyor. Ancak çocuklarına karşı tüm sorumluluklarını yerine getirdiğini düşündükleri için ebeveynlerin içi son derece rahat oluyor.
Sen sebep olma: Çocuklarda Özgüven Eksikliğinin Belirtileri ve Çözüm Yolları
Bebeğin doğumu ve gerçekle yüzleşme!
Tabii ki olaylar her zaman hayal edildiği gibi ilerlemiyor ve bebeğin doğumuyla yüzleşme başlıyor. Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Nükhet İşiten, her anne ve babanın çocuklarıyla ilgili az ya da çok mutlaka beklentiye girdiklerini söylüyor. Bebek doğduktan sonra da doğan bebeğe göre tasarı ve projeler devam ediyor.
Ancak bu bebek hayal edilen özelliklere sahip olmayabiliyor. Ne fiziksel ne de ruhsal özellikleri anne ve babanın tasarladığı gibi oluyor. Hatta bebek, anne ve babanın hiç sevmediği aile bireylerine benzeyebiliyor. Bu durumun yol açtığı duygusal aktarımlar farkında olmadan çocukla olan ilişkiye yansıtılıyor.
Yapılan hatalardan bahsettik: Çocukların Özgüvenini Zedeleyecek 7 Ebeveyn Davranışı
“Proje çocuk” kavramı çocukta nelere sebep olur?
- Çok fazla seçeneğe sahip olan çocuklar bir alanda uzmanlaşma ve tercihlerini sürdürebilme konusunda problemler yaşıyorlar. Hatta bu tip çocuklara “maymun iştahlı” denilebiliyor.
- Çocuk, benzer özellikleri olan ama proje çocuk olmayan çocuklara göre kendini yaramaz, yetersiz ve başarısız hissedebiliyor.
- Çoğu şeye erişim imkanı olması çocuğun kendine hedef koyma ve ona ulaşmak için gerekli çabayı gösterme konusunda sıkıntılar yaşamasına yol açabiliyor.
- Proje çocuklar seçim yapma, seçimlerinin sorumluluğunu alma ve sonuçlarıyla yüzleşme konusunda deneyimsiz olabiliyorlar. Seçimleri aileleri tarafından yapıldığı için sorumluluk duyguları gelişmeyebiliyor.
- Sorumluluk duygusu gelişmemiş ve kararsız olan proje çocuklar geç olgunlaşabiliyorlar. Bu nedenle hayata daha geç atılabiliyorlar.
- Tüm bu şartlar altında içinde büyük bir boşluk yaşayan çocuk mutlu olamıyor. Öyle ki bu durum fiziksel gelişiminin bile yavaşlamasına yol açabiliyor.
Doğrusu nasıl olmalı, Özgür Bolat anlattı: Çocuğa Sorumluluk Kazandırmanın 5 Yolu
Doğru olan ne?
Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Nükhet İşiten’in çocukla olan ilişkiye dair tavsiyeleri şöyle:
- Anne ve baba olarak çocukla ilgili projeleriniz mutlaka olmalı ancak bu tasarılar çocuğunuzun gerçeği ile de örtüşmeli. Yani, onun fikirlerini ve isteklerini göz ardı etmemelisiniz.
- Büyük beklentiler yaratarak çocuğunuzun omuzlarına yük bindirmemelisiniz. Çünkü beklentilerle gerçekler arasındaki fark açıldıkça hem çocuğunuzun hem de sizin hayal kırıklıklarınız bir o kadar büyük olur.
- Çocuğunuzu onun zeka ve becerisinin ötesinde olan şeylere zorlamamalısınız. Onun başka alanlarda başarılı olabileceği gerçeğini unutmayın. Ancak bu şekilde başarılı ve yeterli hisseden, kendiyle barışık bir çocuğa sahip olabilirsiniz.
Unutmayın ki proje çocuk, anne ve babanın beklentilerini karşıladığı sürece ailede herkes mutlu. Ancak bu beklentiler karşılanmadığında kabus başlıyor. Ne kadar eğitim alırsa alsın, diplomaları ve sertifikaları çocuğunuzun yalnızca donanımı. Bu hayatta onun istekleri, hayalleri ve yapabilecekleri konusunda sizin desteğinize ihtiyacı var.
Bu da ilgini çekebilir: Çocuklarda Depresyon Belirtileri ve Tedavisi
