Güvenli bağlanma nedir?
Bebek ile ona temel bakım veren kişi arasındaki sözsüz iletişimin oluşturduğu duygusal bağa bağlanma diyoruz. Bağlanma kavramı ilk kez 1958’de John Bowlby tarafından kullanılmış, bağlanma şekilleri ise Mary Ainsworth tarafından tanımlanmıştır. Bu iki bilim insanı da çocuk ve güvenli bağlanma konularında öncü çalışmalara imza atan isimler.
Bebeklerin babaya, dedelere, büyükannelere ve hatta kardeşlere karşı bağlanma geliştirdikleri bilinse de temel bağlanma anne ile bebek arasında gerçekleşiyor.
Bebeklerde güvenli bağlanma ne zaman başlar?
Bowlby’nin bağlanma teorisine göre bebekler bağlanma ilişkisi geliştirmeye biyolojik bir yatkınlıkla dünyaya geliyorlar. Meme arama, memeyi yakalama, baş çevirme, emme, anneye yönelme ve emzirme saatlerini sezip hazırlanma şeklindeki davranışlar 0-2 aylık bebeğin bağlanma öncüllerinden.
2-6 aylık bebeğın sosyal tepkileri artmaya başlıyor. Uzun süreli göz teması kurmaya, sesler çıkarmaya ve bakıcısına gülmeye başlıyor. Bu dönem de bebekte bağlanmanın oluşma aşaması olarak adlandırılıyor. Bebeğin henüz bağlanacağı figürü seçmese de seni ve babasını tanıyıp size tepki verir durumda oluyor.
Yedinci ayla birlikte bebekler bağlanacakları kişiyi seçiyorlar, bu bağlanma 7-24. aylarda netleşiyor. Bebek ilgisini onun tüm ihtiyaçlarını karşılayan “birincil bakımveren” denilen kişiye yöneltiyor.
Bu arada bakıcı konusunda bir destek arıyorsan, Bebek ve Çocuk Bakıcı Hizmetleri sayfasımıza göz atabilirsin.
Anne bebek arasında güvenli bağlanma nasıl olur?
Bebeğinle iletişim kurmak için konuşmak zorunda değilsin. Beden dili, dokunma ya da yüz ifadesiyle iletilen duyusal sinyaller yoluyla da sözsüz iletişim kurabilirsin. Bu sözsüz iletişim, bebeğin konuşmaya başladığında dahi güvenli bağ oluşturmak için etkili bir yöntem. Peki bebeğinle aranda güvenli bağlanma olması için neler yapmalısın, şimdi biraz detaya inelim.
1. Ses tonu
Biliyoruz henüz seni anlamak için çok küçük. Ama dediklerini anlaması da gerekmiyor! Sevgi dolu, ilgili ve canlı bir ses tonu bebeğinin, hislerini anlaması için yeterli. Bu nedenle bebeğinle bol bol ilgi ve şevkat dolu sohbetler etmeye özen göster.
2. Yüz ifadesi
Onlar yüz okuma uzmanı, desek yeridir. Kızgın mısın, üzgün müsün yoksa sevgi dolu mu bakıyorsun, bebeğin tüm bu olumlu ve olumsuz duyguları anlayabiliyor. Bu yüzden bebeğinle iletişim kurarken sakin ve özenli bir ifade takınman ona kendini güvende hissettirecektir.
3. Göz teması
Gözlerle kurulan iletişim her şeydir! Bebeğinle uzun süreli kurduğun sevgi dolu göz teması onun kendini güvende ve mutlu hissetmesi için harika bir yöntem.
4. Dokunma
Bebekle güvenli bağlanmanın temelinde güçlü bir dokunuş yatıyor. Bebeğine nasıl dokunduğun, ona olan hislerini doğru bir şekilde iletilmen için çok önemli. Sıcak bir kucaklama, banyo yaptırırken vücuduna ettiğin temas ve tebessümle birlikte yüzüne doğru hafif bir dokunuş bebeğine olan sevgini aktarmanın en ektili yollarından.
5. Her şeyi konuşmak
Bebeğinle her durumda konuşman en iyisi. “Nasıl olsa beni anlamaz.” diye dünüşüp işe gideceğin zaman ya da dışarı çıkarken onunla konuşmayı aksatmamalısın. Senin yokluğunun farkında, bu nedenle böyle durumlarda onu ayrılığa hazırlamalısın. Sakin, güvenilir ve sevecen bir ses tonuyla “Ben şimdi gidiyorum ama geleceğim.” gibi cümleler kurarak yanından ayrılman, bebeğinin kendisini güvende hissetmesini sağlayacaktır.
Çalışan anne ve güvenli bağlanma konusunda birtakım kaygılar olabiliyor. Bebeğinle sağlıklı bir iletişim kurduğun takdirde böyle korkular yaşamana gerek yok. Ne zaman ki bebeğinle iletişim kurmayı bırakır, bir yere gideceğin zaman aniden ortadan kaybolur ya da işe gideceğin zaman o ağlamasın diye kaçıp gidersen o vakit bebeğinde güvensizlik duygusu uyandırabilir ve ayrılık kaygısına yol açabilirsin.
6. Anladığını göstermek
Bebeğin her zaman neşeli olmayabilir. Kimi gün gülücükler saçarken bir başka gün çok ağlayabilir. Her ne olursa olsun bebeğinin hislerini hep anlamaya çalış.
7. Oyun oynamak
Çocuklarda güvenli bağlanmanın bir yolu da oyun oynamak. “Ce-ee”, f”ış fış kayıkçı” ve saklambaç gibi güvenli bağlanma oyunları bebeğinle arandaki bağı pekiştirmekte çok etkililer. Bebeğinin ellerini çırpmak, göbeğinden komik sesler çıkarma ve yüzüne bakıp gülümsemek gibi eylemler hem bebeğini eğlendirir hem de güven duygusunun kazanılmasını sağlar.
Dikkat dikkat: Anneye Bağımlılık (Bağımlı Anne Sendromu) Nasıl Anlaşılır?
Güvenli bağlanan çocuğun özellikleri
Bebeklerde güvenli bağlanmanın sağlandığını gösteren pek çok işaret var. Güvenli bağlanan bebek davranışlarını incelediğimizde onların duygularını ifade etmekte zorlanmadığını görürüz. Yaşamlarının ileri dönemlerinde daha empatik ve olgun davranışlar sergileyen bu çocuklar çevreleriyle güçlü iletişim içerisinde oluyorlar. Bu özelliklere daha yakından bakalım:
- Ayrılık kaygısı yaşamaz, ebeveynlerinden daha kolay ayrılabilirler.
- Eve dönen ebeveynlerini reddetme gibi davranışlar göstermezler. Son derece olumlu duygular sergilerler.
- Kararsız ve güvensiz bağlanma stilleri olan çocuklara göre daha az agresiflerdir.
- Değişime açıktırlar, daha çabuk öğrenirler.
- Daha zengin hayaller kurarlar.
- Güvenli bağlanan bebeklerin özelliklerinden biri de çocukluk döneminde daha sosyal ve uyumlu olmalarıdır. Bunlar öz güveni yüksek çocuklardır.
Anlattık: Çocuklarda Özgüven Eksikliğinin Belirtileri ve Çözüm Yolları
Güvensiz bağlanma nedir?
Bebeklik döneminde anne ve babasından sık sık ayrılmak zorunda kalmış çocuklarda bağlanma sorunları görülebiliyor. Annesinden ayrılan bebek tekrar annesiyle bir araya geldiğinde de psikolojik olarak uyarılıyor. Bu da bebeğin annesinden ayrılmaya içsel bir psikolojik tepki verdiğini gösteriyor.
Bebeklerde güvensiz bağlanma duygusal ve zihinsel gelişmeyi yavaşlatıp öğrenmede zorluğa yol açabiliyor. Güvensiz bağlanan bebek ileriki yaşamında başka insanlarla ilişki kurmakta zorluk yaşayabiliyor.
- Ebeveynlerinden sık sık ayrılmak zorunda kalmış çocuklarda (Annenin uzun süre hastanede yatmak zorunda kalması),
- Çocuğun fiziksel/cinsel istismara maruz kalması,
- Çocuğun anne ya da baba tarafından terk edilmesi,
- Ebeveynlerin geçmiş deneyimleri ya da kişilikleri nedeniyle bebeklerine gerekli duygusal desteği verememeleri gibi durumlar bağlanma sorunlarına yol açabiliyor.
Bunları öğren: Adem Güneş'ten Çocuğun Kişilik Gelişimi İçin Öneriler
Güvenli bağlanma sorunu nasıl çözülür?
Özellikle 3 yaş altındaki çocuklarda görülen bağlanma sorunları için bebek-ebeveyn psikoterapisi öneriliyor. Bu yöntemde uzman, bebek ve ebeveynleri hep birlikte seansa alıyor.
Oyun terapisi de 0-12 yaşlar arasında bağlanma ilişkilerinin yeniden kurulması ve çocuğun travmatik süreçle baş ederek bu dönemi yeniden anlamlandırmasına yardımcı oluyor.
