Travma nedir?
Çocukların günlük yaşantıları içerisinde beklenmedik bir anda, fiziksel ve psikolojik bütünlüklerini tehlikeye sokan her durum çocuklar için bir travmadır.
Çocuklarda travma nasıl olur?
Travmalar, doğal afetler ve insan eliyle meydana gelen durumlar olabileceği gibi çocuğun kendi yaşadığı beklenmedik durumlar da olabilir. Örneğin; çocuğun alışveriş merkezinde kaybolması gibi. Bu durumun uzun süreli ya da kısa süreli olmuş olması çocukluk çağı travmalarının boyutları üzerinde ciddi etkiler yaratabilir.
Çocuk beklenmedik bir durum yaşar ve bu, daha önce yaşamamış olduğu bir süreçtir. Bu noktada olayı anlamlandıramama, kendini suçlu hissetme gibi düşünceler içine girebilir ve güven duygusu zedelenebilir.
Çocuklarda travma sonrası görülebilen durumlar nelerdir?
Çocukluk travmasının yarattığı etki; yaşa, olayın içeriğine ve olaya ne kadar maruz kalındığına göre değişiklik gösterebilir. Uzm. Psikolog Nilüfer Köseoğlu Koca, çocukluk çağı travmalarının;
- Uyku düzensizliği,
- Gece korkusu,
- İştahsızlık,
- Kaka tutma,
- İdrar kaçırma,
- Genel huzursuzluk,
- Ağlama hali,
- Nesnelere ya da kişilere aşırı bağlanma,
- En ufak olaylara aşırı tepki gösterme,
- Okul başarısında düşüş,
- Dikkat bozukluğu,
- Tekrarlayıcı davranışlar gibi olumsuz durumlara yol açabileceğini söylüyor.
Anlattık: Çocuklarda Gece Terörü ve Kabuslar: Nedir, Neden Olur?
Çocukluk travmalarının ilişkiler üzerindeki etkileri nelerdir?
Travma yaşayan bir çocuk, olay sonrasında yakınındaki en güvendiği kişiye aşırı derecede bağımlı olma davranışı geliştirebilir. Bu durum çocuğun kendini güvende hissetme ihtiyacından ötürü oluşabiliyor.
Travma yaşayan çocuğa nasıl yaklaşmak gerekir?
Travmatik bir olaydan sonra vakit kaybetmeden çocukla yaşına uygun bir şekilde konuşmak gerekiyor. Böylece çocuğun bu olayı zihninde farklı şekilde anlamlandırmasının önüne geçilebilir. Uzm. Psikolog Nilüfer Köseoğlu Koca, burada çocuğun kendini suçlu görmesinin önüne de geçilmesi gerektiğini söylüyor. Çocuğun algılayamayacağını düşünüyor olmak oldukça büyük bir hata. Aksine çocuk bu sayede sürecin farkında olup anlamlandıramadığı bir olay için kendini suçlamaktan vazgeçiyor.
Beraberinde çocuğun duygularına alan açmak ve bunları kabul ettiğimizi ona göstermek kıymetli. Aksi takdirde çocuk duygularını bastırırsa, bu durum ilerde semptom olarak görülebilir. Bu dönemde fiziksel temas önemli. Bu sayede çocuk, güvende olduğunu hissedebilir. Bunun yanında sıkça çocuğa onu sevdiğini söylemek, değerlisin mesajı vermek oldukça önemli.
Uzm. Psikolog Nilüfer Köseoğlu Koca, çocuğun anlatamadığı durumlar için farklı dışavurum yöntemlerinin kullanılmasının elzem olduğunu söylüyor. Örneğin; çocuk merkezli oyunlar oynamak ve çocuğu resme yönlendirmek önemli.
Çocuk yaşadığı travmayla ilgili olarak istediği zaman, istediği kadar soru sorabileceğini bilmeli. Bunlar çoğu zaman aynı soruları defalarca sormak şeklinde olabilir. Tutarlılıkla ve sabırla, çocuğun sorusunu yanıtlamak, onu rahatlatabilir. Son olarak, çocuğun günlük yaşama yeniden adapte olabilmesi için olabilecek en kısa sürede günlük rutine dönülmesi ve çocuğa sorumluluklar verilmesi gerekiyor.
Bu hataları yapma: Çocukların Özgüvenini Zedeleyecek 7 Ebeveyn Davranışı
Hangi durumlarda uzman yardımı alınmalıdır?
Çocuk olayın geçmesinin ardından, bir süre sonra dahi stres belirtileri (TSSB) gösteriyorsa ve bu durum çocuğun günlük yaşamını/yaşam kalitesini etkiliyorsa vakit kaybetmeden bir uzmandan destek almak çok önemli.
Uzm. Psikolog Nilüfer Köseoğlu Koca, uzman desteği sürecinde kullanılan tekniklerin çocuğun yaş grubuna göre değiştiğini söylüyor. Çocuklarda travma tedavisinde;
- Oyun-sanat terapisi,
- Bilişsel davranışçı terapi,
- EMDR,
- Aile danışmanlığı gibi yöntemler kullanılıyor.
Öğren: 9 Maddede Oyun Terapisi Hakkında Merak Ettiğin Her Şey
