Çocuklarda inatçılık ne zaman başlar?
Çocuk ergenliği de denilen inat dönemi, 2-4 yaşları arasında başlar. Bu dönemde çocuğun sıklıkla ısrarcı davranır, “niye” sorusunu çok sorar, kendisinden istenen şeylere çoğunlukla “hayır”, “yapamam” ya da “yapmayacağım” şeklinde cevaplar verir. Bir birey olduğunun farkına vardığı için kendisini ispat içerisine girer. Hadi, dönemsel olarak biraz daha detaya girelim!
2 yaş sendromu inatlaşmaya yol açar!
2 yaş inat dönemi olarak bilinir. Yeni ve zorlu bir dönem olan 2 yaşla birlikte, çocuğunda bağımsızca isteme davranışı gelişir. Her şey kendi istediği gibi olsun ister ve benmerkezci davranır. Bireysel becerileri geliştikçe ısrarcılığı da artabilir.
Detaylar için: 2 Yaş Sendromu Nedir, Nasıl Üstesinden Gelinir?
2,5 yaş sanıldığı kadar masum değil!
2,5 yaş gelişimin en büyük kriz dönemlerinden biri olarak kabul edilir. Serkeşlik evresi de denilen bu dönemde çocuğunda dengesiz, isyankar, kararsız ve olumsuz davranışlar gözlemleyebilirsin. 2 buçuk yaş çocuğun inatlaşması, bu dönemin önde gelen özelliği olan “farklı kutuplar arasında yalpalamadan” kaynaklanır. Aşırı faaliyetten ani tembelliğe, açlık çığlıkları atarken yemek yemek istememeye, güçlü bir sahip olma duygusundan aldırmazlığa gibi pek çok davranış şekliyle örnekleri çoğaltabiliriz.
Bu dönemde çocuğun, çevresine hükmederek birçok durumda istediğini yaptırabilir. Özgürlüğün tadını almıştır ve kendine olan öz güveni artar.
3 yaş çocuğu inatlaşmaya “benlik” duygusuyla devam eder!
3 yaşındaki çocuk artık kendisinden bağımsız bir dünyanın varlığını ve kendisinin de o dünya içinde bir birey olduğunu kabul eder. Bu dönemde çocuğunun kendini kanıtlama çabası artar ve oldukça inatçı olabilir. Senin söylediklerinin tam tersini yapmaya kalkışabilir. 3 yaş inatlaşmasının temelinde çocuğunun kendisini sana ve çevresine ispatlama arzusu yatar. Çocuğun yalnızca kendi istediği kıyafetleri giyme ve kendi istediği yemekleri yeme gibi davranışlarda bulunabilir.
Daha fazlası için: 3 Yaş Sendromu Nedir? Nasıl Atlatılır?
4 yaş inatlaşması çocuğun değişkenliğinden kaynaklı!
4 yaş, çocuğunun sosyal sınırlarını kavradığı bir dönem. Sorgulaması en yüksek düzeye ulaşır. Uyku saatlerinde direnme ve yemek yeme alışkanlıklarında değişikliklerle karşılaşabilirsin. Yine son derece benmerkezci ve bağımsız davranır. Başkalarının bakış açılarının farkında olarak bunun değerlendirmesini yapabilir. İnatçı olduğu kadar saldırgan tutumlar da sergileyebilir.
Mutlaka oku: Çocuklarda 4-5 Yaş Sendromu Nedir? Nasıl Başa Çıkılır?
İnatçı çocukla nasıl başa çıkılır?
Eğer çocuğun inadı nasıl kırılır, diye düşünen annelerden biriysen öncelikle sana yaklaşımının bu yönde olmaması gerektiğini söyleyelim. Bakış açın çocuğunu fikir ya da isteklerinden vazgeçirmeye çalışmak olmamalı. Çocuğunla çatışmayı engellemen hiçbir zaman mümkün değil. Çünkü çocukların hayata karşı bilgi ve deneyim eksiklikleri var. Bu da beklenmedik durumlarda krizlerin yaşanmasına yol açabilir. O halde, bu kriz anlarında inatçı çocukla nasıl bir iletişim kurmak gerektiğine yönelik tavsiyelerimize geçelim.
1. Onu anlamaya çalış
Çocuğunu bir şeylerden zorla vazgeçirmek yerine neden inat ettiğini sorgulamalı ve olaylara onun tarafından bakarak anlamaya çalışmalısın. Anne ve babalarıyla sağlıklı bir iletişim kuran çocuklarla anlaşma sağlamak daha kolay. Çünkü dinlendiğinin bilincinde olan çocuk, çevresindekileri dinlemeye karşı da istekli olur. Unutma ki çocuğunu sürekli zorlaman onun daha da inatçı biri olmasına ve aranızdaki iletişim probleminin büyümesine yol açar.
Çok da zor değil: Hayallerimizdeki Gibi Bir Anne Olmanın 9 Yolu
2. Tutarlı kurallar koy
Çocuğunun hayatın bir düzen içinde ilerlediğini idrak edebilmesi için tutarlı kurallardan haberdar olması gerek. Çocuklar 6 yaşına kadar kuralların neden olduğunu ve niçin bu kurallara uyulması gerektiğini anlamazlar. 4 yaşından itibaren bu algı yavaş yavaş gelişmeye başlar ancak süreç içerisinde kurallara uyum sağlarken tutarsızlıklar sergilerler. Burada dikkat etmen gereken şey, koyduğun kuralları tutarlı bir şekilde uygulamak.
Örneğin; sırf çocuğun o saatte uyumak istemiyor diye uyku saatini esnetmesine müsaade etmemelisin. Ona almasını istediğin bir şeyi sırf çok ısrar ettiği için almamalısın. Çünkü bu davranış şekli çocuğunda, “yeterince inatlaşırsam istediğim şeyi yaptırabilirim” düşüncesini doğurabilir. Bu da seninle daha çok inatlaşmasına yol açar.
Uzmanından öğren: Akademisyenanne'den Çocuğuza Sınır Koymak İçin 4 Yöntem!
3. Her yaşın farklı bir gelişimsel özellik getirebileceğini unutma
Okulla sosyalleşen ve arkadaşlıklar geliştiren 6 ve 7 yaş çocuğunda inatçılık baş göstermeye başlayabilir. Ancak kendi varlığı ve isteklerini kabul ettirme kaygısı güden çocuğun için bu da bir süreç. Psikolog Piaget gelişimin; denge, dengesizlik ve bu dengeyi yeniden bulmaktan ibaret olan bir kavram olduğunu söylüyor. Zorlandığın zamanlarda kendine bunu hatırlat.
Bak bakalım neler var: Adem Güneş'ten Çocuğun Kişilik Gelişimi İçin Öneriler
4. Emirler vererek konuşma
Çocuğunla bir savaş içerisinde değilsin. Ona sürekli “git şunu yap”, “buraya gel”, “kes şunu” gibi emirler yağdırmamalısın. Çocuğuna emretmekten ziyade ona soru cümleleriyle yaklaşmalısın. “Buraya gel.” yerine, “Anne çağırınca ne yapıyorduk?” şeklinde daha ılımlı cümlelerle iletişim kurmayı denemelisin.
5. “Hayır” sözcüğünü kullanma
Çocuklarda inat dönemi çoğunlukla “hayır” kelimesine hizmet eder. Kendi bağımsızlıklarını ilan ederek ne kadar güçlü olduklarını göstermek için sınırları zorlarlar. Ancak bu tavra “hayır” ile karşılık vermek, çocukla inatlaşmaktan başka bir şey değil. Bunu yapmak yerine, çocuğuna direttiği şeyin neden olamayacağını anlatmalısın.
Tabii ki gerektiği zamanlarda hayır, diyebilmek çocuğunun kişiliğinin gelişip şekillenmesine yardımcı olur. Ancak söz konusu bir inat kriziyse “hayır” kelimesini olabildiğince az tekrarlamalısın. “Hayır, oyuncağını atma.” demek yerine, “Oyuncağını yere atmayacağını biliyorum.” gibi daha işlevsel cümleler kurman iyi olur.
Bu hataları yapma: Annelerin Çocuklarıyla İletişim Kurarken Yaptığı 7 Hata
6. Seçenekler sun
Çocuğun inat nöbetlerine girdiğinde dikkatini farklı yöne çekmeye çalışmalısın. Yapmaktan hoşlandığı şeyleri ona alternatif olarak sunmak da işe yarayabilir. Mesela ona “Hadi, yatma vakti.” demek yerine, “Uykudan önce sana bu kitabı mı okuyayım, yoksa şunu mu?” gibi sorular sorarsan ilgisini çekmeyi başarabilirsin. Çocuğuna seçenekler sunarak fikrini aldığında kendisine değer verildiğini hisseder ve sana kafa tutmaktan vazgeçebilir.
Bir de bunları dene: Gözde Erdoğan'dan Çocuğuna Söyleyeceğin 10 Cümle!
7. Uzman desteği al
Tüm bu seçenekleri denemene rağmen çocuğunun inadıyla baş edemiyorsan ve bu durum giderek şiddetini artırıyorsa bir uzmandan destek almanda fayda var. Aksi halde bu durum senin için yıpratıcı bir sürece dönüşebilir.
