Erken doğum nedir?
Bu soruyu cevaplamak için “normal” denen doğumun zamanını bilmek lazım. Hamileliğin 37. ve 42. haftaları arasında gerçekleşen doğuma normal doğum deniyor.
Haliyle 37. haftadan önce başlayan doğuma da preterm ya da erken doğum deniyor. Neden “başlayan” dedik, açıklayalım: Gebeliğin 37. haftası bitmeden önce kasılmaların rahim ağzını açması erken doğum olarak kabul ediliyor.
Bu haftadan önce doğan bebeklere de prematüre bebek diyoruz ve seni hemen bu yazıya alıyoruz: Kimsin Sen Prematüre Bebek?
Erken doğum neden olur?
Erken doğumun nedeni çoğu zaman tam olarak bilinmiyor. Kimi zaman hiçbir risk faktörü olmasa da erken doğum gerçekleşebiliyor. Olası erken doğum nedenleri neler, gebelikte erken doğumu ne tetikler, senin için sıraladık.
- Önceden erken doğum sancısı ve kendisini geçirmiş olmak,
- Üçüz ya da ikiz gebelik,
- Amniyotik sıvının fazla olması (hidramniyoz),
- Plasenta sorunları,
- Rahimde anormallik,
- Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı,
- Çok düşük kiloda olmak ya da çok yüksek kilo alımı,
- Yetersiz beslenme,
- Diğer enfeksiyonlar (Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, idrar yolları enfeksiyonları, amniyotik sıvı veya fetal zar enfeksiyonu),
- Serviks yetmezliği,
- Annede diyabet olması,
- Rahim ağzının açık olması,
- Preeklampsi,
- 17 yaşın altında ya da 35 yaşın üstünde hamile kalmak.
- Depresyon.
Bunların her biri risk faktörü, unutma. İlla bu durumlar var diye bebeğin erken doğacak ya da hiçbiri yok diye prematüre bebek doğurmayacaksın demek değil. Bu arada tüp bebekte de erken doğum riskinin daha fazla olduğunu söyleyelim.
Bununla birlikte gebelikte ağır kaldırmak erken doğuma neden olur mu, sorusuna da yanıt verelim. Pek çok anne adayı hamilelikte ağır kaldırmaktan korksa da ağır kaldırmak düşüğe ya da erken doğuma yol açmıyor.
Anneysen anneleri anlattı: Erken doğum yapanlar tecrübelerini paylaşabilir mi?
Erken doğum belirtileri
- Adet kanamasına benzer kramplar,
- Pozisyon değiştirsen bile şiddeti ve sıklığı artmaya devam eden düzenli kasılmalar,
- Sırtta basınç,
- Pelviste alışılmışın dışında basınç,
- Vajinal lekelenme ya da kanama,
- Membranların (zarların) yırtılması,
- Ultrasonda servikste incelme, açılma ya da kısalma gibi değişikliklerin görülmesi,
- İdrara çıkmada artış,
- İshal,
- Vajinadan sulu akıntı gelmesi.
Sulu akıntın varsa bu, cenini saran zarların yırtıldığının, suyunun geldiğinin belirtisi olabilir.
Kanlı veya koyu renkli akıntı ise gebelik sırasında rahim ağzında biriken mukozun, yani mikoid tıkacın yerinden oynadığının işareti olabilir.
Hissettiklerinle ilgili tereddütlerin varsa -özellikle vajinal krampla birlikte karnında ağrı veya kramp hissediyorsan- mutlaka doktora görünmelisin.
Bilmekte fayda var: Prematüre Bebeklerde Görülen Sağlık Sorunları
Annelerimiz neler demiş bak: Erken doğum yapanlar belirtileriniz nelerdi?
Erken doğum kaçıncı haftada olur?
Hamileliğin 37. haftasından önce gerçekleşen her doğum, erken doğum olarak adlandırılıyor. En erken kaç haftalık doğum olur, dersen de gebeliğin 20. haftasından sonra yapılan doğumların da erken doğum olarak kabul edildiğini belirtelim.
Erken doğum tehlikeli mi, diye merak edebilirsin. Özellikle 32. haftadan önce doğan bebeklerde hayati risk yüksek olabiliyor. En erken kaç aylık doğan bebek yaşar, söyleyelim. 34. haftadan sonra doğan bebeklerin yaşama şansı daha yüksek.
Erken doğum nasıl anlaşılır?
Bebeğin erken doğabilir endişesiyle ve doğum kasılmaları ile hastaneye gittiğini düşünelim. Seni neler bekliyor, gerçekten erken doğum riski ile karşı karşıya mısın?
1- Erken doğum kasılmaların varsa ve ceninin etrafındaki hasarlar zarar görmemişse, rahim ağzının açılıp açılmadığına bakılır.
2- Rahim ağzında değişiklik olmamış ama kasılmalar devam ediyorsa fetal fibronektin testi yapılır (Fetal fibronektin, rahim duvarıyla bebeği saran zarları birbirine bağlayan bir tür tutkal.).
3- Rahim ağzından alınan örnekte fetal fibronektin görülmezse kasılmaların ileriki bir hafta içinde erken doğumla sonuçlanması çok zayıf bir ihtimal demektir.
Erken doğumu önlemek için ne yapılır?
Tüm erken doğumlar önlenebilir risk faktörlerinden kaynaklanmadığı için bunların hepsini engellemek mümkün değil. Fakat yine de yapabileceğin şeyler yok değil. Erken doğum olmaması için neler yapılmalı, bakalım:
- Hamile kalmadan önce folik asit kullanmak,
- Hamileliğin başından itibaren doktor kontrollerine düzenli gitmek,
- Bol sıvı tüketmek,
- İyi beslenmek,
- Ağız ve diş bakımı yaptırmak,
- Sigara, alkol ve uyuşturucu maddelerden uzak durmak,
- Enfeksiyonlara karşı tahlil yaptırmak,
- Çok ayakta kalmamak, yorulmamak, stressiz bir hamilelik geçirmek.
Daha önce erken doğum yapanlar ve serviks boyu kısa olanların günlük ya da haftalık dozlar halinde progesteron takviyesi (jel ya da iğne şeklinde) kullanmaları da öneriliyor. Ama tabii ki bunun kararını doktorun verecek.
Son araştırmalar daha önce 35. haftadan önce doğum yapan kadınların tekrar erken doğum yapmalarını önlemeye yardımcı olması için haftada 1 kez 17 hidroksiprogesteron hormonu iğnesi olmalarını tavsiye ediyor. Bu konuyu da doktoruna danışabilirsin.
Annelerimiz tecrübelerini paylaşıyor: Erken doğum riskim var, bebeğime bir şey olur mu?
Erken doğum ne kadar ertelenebilir?
Eğer erken doğum eylemi yeteri kadar önce saptanırsa doğum bazı hastalarda önlenebilir ya da geciktirilebilir. Ancak bunun kesin bir süresi yok. Bebeğin rahimde geçireceği her gün hem hayatta kalma hem de sağlıklı olma şansını arttıracağından doğumu geciktirmeye yönelik müdahaleler yapılabiliyor.
- Kasılmalar erkenden başladıysa doktorun yatak istirahati verebilir ya da damardan sıvı verilmesi için hastaneye yatırabilir (Vücudundaki su miktarı ne kadar yeterliyse kasılmaların devam etme ihtimali o kadar düşer. Bu nedenle evde istirahatte dahi bol su tüketmelisin.).
- Doğumu başlatan şeyin enfeksiyon olduğunu düşünüyorsa doktorun antibiyotik verebilir.
- Doktorun kasılmaları geçici bir süre durdurmak için terbütalin ya da magnezyum sülfat gibi tokolitik ilaçlar verebilir.
- Erken doğum önlenemezse ya da bebeğin daha rahat yaşayabilmesi için ciğerlerinin çabuk gelişmesini sağlamak amacıyla steroid de verebilir.
- Herhangi bir anda doktorun hamileliği sürdürmenin erken doğumdan daha riskli olduğunu düşünürse doğumu geciktirmek için girişimde bulunmaz.
Prematüre bebek bakımı hakkında bilmen gerekenleri şimdiden öğren:
Erken doğuma giderken ne yapmalısın?
Uzman Psikolog Nesteren Gazioğlu, erken doğum riskiyle hastaneye yatan annelerin yaşadığı duygu karmaşasına iyi gelecek önerilerde bulunuyor.
Nefes: Nefesini kontrol et. Bunun en iyi yolu onu saymak. Bu şekilde kendini sakinleştirebilirsin. Gözlerini kapat, 3’e kadar sayarak derin ve sakin nefes al, 6’ya kadar sayarak geri ver. Başka bir yöntem ise tek sayıda derin nefes alıp çift sayılarda yavaşça vermek.
İmgelem: Erken doğan bebek ihtimalinde zihninde canlandırdıkların büyük ihtimalle negatif olacak. Pozitife çevirmek senin elinde. Gözlerini kapat, huzurlu bir doğum geçireceğini, doğumdan sonra bebeğini kucakladığını hayal et. Nasıl kokuyor, nasıl bakıyor, elleri nasıl? Hadi, güzel imgeleri zihnine misafir et.
Dikkat dağıtma: Kendine bir obje seç. Objenin somut özelliklerini hızlı bir şekilde söylemeye başla. Soyut özelliklere ya da sorulara yer verme. Mesela bir kalemi seçtiğini düşünelim. “Bu bir kalem, uzun kalem, yuvarlak bir kalem, silgisi sert.” şeklinde aralıksız cümleler kur.
Beklentileri dönüştürme: Beklentileri birer uçan balon olarak düşle. Her beklentide elinde uçan balon belirir, karşılandığında ise o balonu bırakabilirsin. Karşılanmazsa elinde kalır ve sana acı verir. O zaman beklentiyi dönüştürmek lazım. Burada sana umut yardımcı olacak. Umudu bedeninde hissettiğin yere elini koy, onu dinle ve umutlu yönünün beklentilerini dönüştürmesine yardımcı olmasına izin ver.
