Yazıda amniyotik sıvı, trimester, spina bfida gibi kelimeleri sıklıkla göreceksin. Hamilelik terimlerinin yer aldığı sözlüğü aç ki hem bu yazıda hem de gebeliğin boyunca karşılaşacağın kelimelerin anlamını öğren:
Amniyosentez nedir?
Genellikle tarama testlerinden elde edilen anormal sonuçları takip etmek için uygulanan teşhise yönelik bir testtir. Bu test için bebeği kuşatan kesenin içinden az miktarda amniyotik sıvı örneği alınır.
Amniyotik sıvının çoğu bebeğin idrarından oluşur. Ayrıca bebekten dökülen hücreler ve bebeğin ürettiği proteinleri de içerir. Bunlar da bebeğinle ilgili genetik ve diğer bazı bilgiler sağlar.
Amniyosentezin en yaygın olarak uygulanan 2 türü var.
Genetik amniyosentez: Amniyotik sıvı örneğinden alınan hücreler toplanıp laboratuvar ortamında yetiştirilir (hücre kültürü).
- Bu kültürdeki kromozom ve genlerin down sendromu gibi anomalileri olup olmadığı kontrol edilir.
- Spina bfida gibi nöral tüp defektleri olup olmadığını anlamak için de amniyotik sıvı örneğindeki alfa-fetoprotein (AFP) seviyesine bakılır.
Matürite (olgunluk) amniyosentezi: Bebeğin akciğerlerinin doğduğu zaman normal işlevini yerine getirip getiremeyeceğini saptamak için yapılır.
Tek Eksikleri Fazladan 1 Kromozom: 12 Maddede Down Sendromu
Amniyonsentez neden istenir? Amniyosentez yaptıranların geçerli 8 sebebi
1- İlk üç aylık dönem (1. trimester) testlerinden alınan anormal sonuçlar,
2- Anne-babadan birinde kromozom anomalisi olması,
3- Anne-babadan birinde onları etkilemeyen ama bebeği etkileme olasılığı olan kromozomal yeniden düzenleme olması,
4- 35 yaş üstü hamilelik (Yaş ne kadar ileri olursa kromozomal anomali riski o kadar yüksek.)
5- Anne babadan birinde veya akrabalarda spina bifida gibi merkezi sinir sistemi defekti olması,
6- Daha önce kromozomal anomali veya nöral tüp defekti gibi bir komplikasyon yaşanan bir gebelik geçirilmesi,
7- Anne babanın kistik fibriyoz, Tay-Sachs hastalığı veya başka tek-gen bozuklukları gibi hastalığa neden olan genetik mutasyon taşıyıcıları olduğunun bilinmesi,
8- Annenin hemofili ya da başka bir cinsiyete dayalı genetik bozukluğu olan erkek akrabası olması.
Hafta hafta hamileliğini takip et!
Prof. Dr. İsmail Çepni anlattı, izlemelisin.
Amniyosentez ne zaman yapılır?
Genetik amniyosentez -ki zaten en çok yaptırılanı ve senin bu yazıda olma sebebin de bu- gebeliğin herhangi bir döneminde yapılabilir ama daha çok 15-20. haftalar arasında uygulanır. Çünkü bu dönemde rahimde genellikle yeterince amniyotik sıvı vardır ve sızıntı ihtimali düşüktür. Testi daha önce yapmak gebelik kaybı riskini arttırabilir.
Olgunluk amniyosentezi ise bebeği zamanından önce almak için bir sebep gerektiğinde yapılır. Genel olarak hamileliğin 34-39. haftaları arasında yapılması uygundur.
Bir Haşhaş Tanesinden Doğduğu Güne Yolculuk: Anne Karnında Bebek!
Amniyosentez nasıl yapılır?
- Sırt üstü uzanırken doktorun ultrason cihazı ile bebeğinin ve plasentanın konumunu belirler.
- Doktorun ultrason görüntülerini takip ederek karnının içine ince ve içi boş bir iğne sokarak rahmine ulaşır.
- 2 ya da 4 çay kaşığı dolusu amniyotik sıvıyı şırınganın içine çeker.
- İğnenin çıkarılmasıyla işlem bitmiş olur.
- Sıvı, tahlil için laboratuvara gönderilir.
Hazırlık süresi ve ultrason da dahil işlemin tamamı yaklaşık 30 dakika sürer. Aslında amniyotik sıvının şırıngaya çekilmesi 1-2 dakikayı geçmez bile.
Eğerkanın Rh negatifse amniyosentezden sonra işlemin herhangi bir Rh sorununa yol açmayacağından emin olmak için Rh-İmmün globülin (RhoGAM) iğnesi yapılır.
Anne karnında bebek ne yapar, nasıl vakit geçirir, oku!
Amniyosentez yapılırken acı hissedilir mi?
Korktuğun kadar acı verici bir işlem değil. Amniyosentez iğnesi derine girdiği zaman bir batma hissi, işlem sırasında da adet sancısı gibi bir ağrı duyarsın, o kadar.
Dikkat dikkat: Gebelikte Hangi Ağrılar Tehlikeli, Hangileri Tehlikesiz?
Amniyosentez sonuçları ne zaman çıkar?
Jinekoloji Uzmanı Op. Dr. Sait Halil, down sendromu, diğer major kromozom anomalileri ya da birtakım ender görülen hastalıkların sonuçlarının 2-3 hafta içinde belli olacağını söylüyor. Ya da ileri teknolojik yötemlerle (FİSH) amniyosentez testinin ön sonucuna 2-3 gün içinde ulaşabilirsin.
Amniyosentez sonucu kesin mi?
Down sendromunun teşhisinde (ya da böyle bir risk olmadığının anlaşılmasında ki çoğunlukla bu olur) %99’dan daha kesin sonuç verir.
Amniyosentez bazı genetik bozuklukları teşhis etmede önemli sonuçlar verse de;
- Kalp defektlerini,
- [Otizmi,](Belirtilerinden Tedavisine Otizm Hakkında Bilmen Gereken Her Şey)
- Yarık dudak ve damak gibi kusurları saptayamaz.
Amniyosentezin riskleri neler?
Düşük
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Uzm. Dr. İsmail Kılıç, amniyosentez sonrası düşük riskinin ortalama 200-300 gebelikte 1 olduğunu söylüyor. Hamileliğin 14. haftasından önce yapılan amniyosentezde ise düşük riski daha fazla. Olgunluk amniyosentezinde ise böyle bir risk hemen hemen hiç yok.
Hamilelikte Düşük Nasıl Olur, Belirtileri ve Nedenleri Neler?
İşlem sonrası komplikasyonlar
Amniyontez sonrası;
- Kramp,
- Kanama,
- Amniyotik sıvı sızması olabilir.
Kanama, vakaların %2-3 kadarında görülür ve tedaviye gerek olmaksızın geçer. Erken dönemde yapılan genetik amniyosentez vakalarının %1’inde düşüğe neden olan amniyotik sıvı sızıntısı olur.
Bunu da oku: 11 Soruda Hamilelikte Kanama Hakkında Merak Ettiğin Her Şey!
Rh hassasiyeti
Nadir de olsa amniyosentezin fetal kan hücrelerinin plasentayı aşarak annenin kan dolaşımına girmesine neden olduğu görülür. Bu olduğu zaman ve senin kanın Rh negatif, bebeğin kanı da Rh pozitif olduğu takdirde Rh hastalığı meydana gelir. Bu da daha sonraki bebeklerde ölüme neden olur. Kan grubun Rh negatifse bunu önlemek için doktorun ilaç tedavisi uygular.
İğne hasarı
Detaylı ultrason takibiyle bu durum hemen hemen hiç görülmese de iğnenin bebeği delme ihtimalinin olduğundan da bahsedelim. Ama merak etme, böyle bir şey olsa bile vereceği zarar, bir bebek bezi çengelli iğnesinin batmasının vereceği zarar kadardır.
Pratik bebelik takibi: Hamilelikte Bebek Gelişimi Tablosu
Amniyonsentez hangi hastalıkları gösterir?
- Down sendromu gibi bir kromozom anormalliği,
- Kistik fibriyoz gibi genetik hastalıkları,
- Spina bfida gibi nöral tüp defekti olup olmadığını,
- Akciğer yeterliği,
- Kan uyuşmazlığından kaynaklanan kansızlık durumunu,
- Rahim içinde enfeksiyon olup olmadığını saptar.
Amniyon sıvısı eksikliği nelere yol açabilir: Hamilelikte Suyun Azalması Neden Olur? Nasıl Engellenir?
Sıradan devam:
Gebelikte Yapılan Testler: 2. Trimester Testleri Hangileridir?
Gebelikte Yapılan Testler: 3. Trimester Testleri Hangileridir?
Kaynaklar:
- Sağlıklı Gebelik Rehberi-Mayo Clinic,
- Bebeğinizi Beklerken Sizi Neler Bekler?-Heidi E. Murkoff ve Sharon Mazel
