Prematüre ne demek? Bir bebek ne zaman doğarsa prematüre kabul edilir?
Hamileliğin 37. haftasından önce gerçekleşen doğumlara erken doğum, bu şekilde dünyaya gelen bebeklere de prematüre bebek deniyor.
İnci Candemir’in Prematüre Bebek Bakımı kitabında verdiği bilgilere göre Türkiye’de her yıl ortalama 150.000 erken doğum gerçekleşiyor. Yaklaşık yarısı, düşük doğum ağırlıklı olarak kabul edilen 1500 gramın altında doğan minikler.
Her erken doğum 37. haftadan önce gerçekleşmiyor. Bazıları daha da erken oluyor ve bu da prematüreliğin türlerini oluşturuyor:
| Hamilelik haftasına göre | Doğum ağırlığına göre |
|---|---|
| İleri derecede prematüre bebekler: 31. hafta+6 gün önceden doğanlar | Düşük doğum ağırlıklı bebekler (DDA): 2500 gr ve daha az |
| Orta derecede prematüre bebekler: 32-36. haftada doğanlar | Çok düşük doğum ağırlıklı bebekler (ÇDDA): 1500 gr ve daha az |
| Sınırda prematüre bebekler: 37. haftada doğanlar | Aşırı düşük doğum ağırlıklı bebekler (ADDA): 1000 gr ve daha az |
Erken doğumun nedenleri neler?
Birçok prematüre bebek annesi, ne yaptım da bebeğim zamanında doğmadı diye düşünür. İnci Candemir tıp dünyasının prematüre doğumların yaklaşık %25’inin nedenini açıklayamadığını belirtiyor. Tabii ki erken doğum riskini arttıran bazı durumlar da yok değil:
- Annede yüksek tansiyon ve diyabet olması,
- Rahim ağzı yetmezliği gibi anne rahmindeki sorunlar,
- İdrar yolu ve genital enfeksiyon gibi annenin hamileliğinde enfeksiyon kapması,
- Plasenta sorunları,
- Çoğul gebelik,
- Hamileliğe eşlik eden, iyi kontrol edilmemiş sistematik hastalıklar (kalp, böbrek ve tiroit hastalıkları vs.),
- Sıvı kesesindeki sıvı miktarının fazla olması,
- Daha önce prematüre doğum yapmış olmak,
- Annenin sigara ve alkol kullanması,
- Hamilelikteki yoğun çalışma şartları,
- Stres,
- Annenin yaşının 18’den küçük, 40’tan büyük olması,
- Tüp bebek gibi yardımcı üreme teknikleri.
Prematüre bebeklerin özellikleri
Bebek ne kadar erken doğarsa o kadar küçük, başı gövdesine oranla o kadar büyük olur. Zamanında doğan bebekler kıyasla prematüre bebeğin görünüşündeki önemli bir fark da hatlarının daha keskin ve daha az yuvarlak olmasıdır.
Prematüre bebeklerin cildi, daha fazla ayva tüyüyle (lanugo) kaplı olabiliyor. Derisi ince, nazik ve şeffaf olur.
Zamanında doğan bebeklerle prematüre bebekler arasındaki farklıları İnci Candemir, kitabında şu tabloyla gösteriyor:
| Zamanında Doğan Bebekler | Prematüre Doğan Bebekler |
|---|---|
| Anne babasının etkileşimine karşılık verebilir. | Göz teması kuramaz. |
| Solunumu dengelidir. | Anne babasının sesine tepki gösteremez. |
| Vücut ısısını korur. | Doktor ve hemşire gözetimindedir. |
| Sindirim sistemi çalışır. | İlaç ve tıbbi aygıtlara bağlıdır. |
| Beden ve postür hakimiyeti vardır. | Yorgun ve hareketsizdir. |
| Davranışları uyumlu ve anlaşılırdır. | Kırılgan ve küçük görünürler. |
Prematüre bebekler için düzeltilmiş yaş nedir?
Prematüre bebekler anne karnında olmaları gereken zamanı hastanede geçirirler. Fakat bebeklerde gelişim basamakları belli dönemlerde gerçekleşir. Bu nedenle prematüre bebek gelişimi düzeltilmiş yaşa göre takip edilir.
Örnek verelim. Bebeğin şu an 40 haftalık, yani 10 aylık olsun. Fakat 5 hafta erken doğduğunu düşünelim. Yani hamileliğin 35. haftasında dünyaya gelmiş. Bebeğinin düzeltilmiş yaşı 35 hafta, yani 8 ay 3 hafta. Yani senin bebeğinin gelişimini takip etmen için 8 aylık bebek gelişimine bakman gerekiyor bu durumda. Prematüre bebeklerde gelişim, zamanında doğanlara göre daha geç ve aksamalı olabilir. Bu nedenle uzmanlar 2 yaşına kadar düzeltilmiş yaşa göre takip edilmeleri gerektiğini söylüyorlar.
Prematüre bebek sorunları neler?
Prematüre bebekler anne karnındaki gelişimlerini tamamlayamadan dünyaya geldikleri için birçok sağlık sorunuyla mücadele etmek zorunda kalırlar. Fakat doğum haftasına ve her bebeğin kendi sağlık durumuna göre bu problemler değişkenlik gösterebilir. İlla bunların hepsi senin bebeğinde de olacak diye bir kural yok.
Yine de öğrenmende fayda var: Prematüre Bebeklerde Görülen Sağlık Sorunları
Prematüre bebeklerde gelişimle ilgili de sorunlar da yaşanabiliyor. Dil ve konuşma becerileri gibi zamanında doğan bebeklere göre aksayabilen süreçleri iyi takip edip uzmanların desteğini aldığın sürece bunlar aşılabilir.
Prematüre bebek beslenmesi nasıl olmalı?
Anne sütü, tüm yenidoğanlar için en önemli besinken, prematüreler için elbette çok daha fazla anlama sahip. Emme becerileri yeterince gelişmediğinden yenidoğan bakım ünitesinde tüple beslenme gibi yöntemler uygulanabiliyor. Ya da hastaneden eve geldiğinizde anne sütüne ek olarak doktorunun önerdiği prematüre bebek mamaları ile bebeğini besleyebilirsin.
Fakat İnci Candemir, ne olursa olsun bebeğini emzirmek için elinden gerekeni yapman gerektiğini söylüyor.
Beslenme konusu detaylı, hepsini burada anlattık: Adım Adım Prematüre Bebeklerde Beslenme ve Emzirme Hakkında Bilmen Gereken Her Şey
Prematüre bebek bakımının ilk kuralı: Sevgi
Hastaneden taburcu olup eve geldiğinde senin ve bebeğin için yeni bir dönem başlar. Onu nasıl koruman, uyutman, yıkaman gerektiği, sağlığını takip edip edemeyeceğin hakkında çok büyük ihtimalle endişelisin.
Merak etme, yazıda bilmen gereken her şey var. Ayrıca özellikle prematüre bebeklerin gelişiminde önemli rol oynayan kanguru bakımını da bu yazıdan öğrenebilirsin, tık tık: Evde Prematüre Bebek Bakımı Hakkında Bilmen Gereken Her Şey
Fakat şunu söyleyelim; sevgi ve yakınlık prematüre bebeklerin en çok ihtiyaç duydukları şey. Annelik içgüdülerine güven, sevgini eksik etme ve bebeğini kucakla.
Bebeğinin nasıl hissettiğini anlaman için İnci Candemir’in tablosu sana çok yardımcı olacak.
| Huzurluyum, dengeliyim ve bana yaklaşabilirsin | Karışık ve stres altındayım |
|---|---|
| Kalp atışı, solunum ve oksijen seviyesi stabildir. | Kalp atışı, solunum ve oksijen seviyesi inip çıkar, dengesizdir. |
| Ten rengi homojen, sağlıklı ve normaldir. | Soluk veya koyu ten rengi görünür. |
| Dengeli sindirim vardır. | Sinidirimi dengesizdir. |
| Hareketleri arasında uyumlu geçiş ve dengeli tavır vardır. | Abartılı gerinme ve esneme hareketleri yapar. |
| Yumuşak motor hareketleri, yüzü, kolları ve bacakları rahat görünür. | Kısa aralıklarla bilinç hali görülür. |
| Sakin, uyanık ve alert bakış vardır. | Arkaya doğru gerilir. |
| Nesnelerle veya kişilerle ilgilidir, odaklanmaya çalışır. | Hıçkırık tutar ve bakışlarını başka yöne çevirir. |
| Parmak ve tüpünü kavrayabilir. | Uyuşuk ya da aşırı, aralıksız hareketlilik hali vardır. |
| Parmakları yumuşak şekilde avucuna doğru kapalı, yumruk şeklindedir. | Ağlar ve huzursuz görünür. |
| Elini, avucunu, emziği emme refleksi vardır. | El parmaklarını birbirinden ayırarak dur işareti yapar. |
| Çevresini inceleyen ve gülümsemeye yakın mimikler görülür. | Ağız ifadesi "O" şeklindedir, dil çıkarır. |
Prematüre bebek ağlaması
Bebek dediğin ağlar ama prematürelerde bu durum daha fazla ve sık oluyor. Bunun nedeni sinir sistemlerinin tam gelişmemiş olması. Panik yapmadan zamanla bebeğinin neden ağladığını öğrenerek bu durumun üstesinden geleceğine eminiz.
İnci Candemir, 3-5 hafta içinde bebeğinin ağlama nedenlerini anlayacağını ve çözümler üreteceğini söylüyor. Unutma; kimse bebeğini senin kadar iyi gözlemleyemez ve ihtiyaçlarını anlayamaz. İçgüdülerine, anneliğine güven.
“Örneğin bebeğin acıkma ağlaması kesik kesik, kısa çıkışlar halindeyken yorgunluk belirtisi daha çok mızmızlanma şeklinde olur. Acı verici bir durumda ise keskin tiz bir ses ile ağladığı duyulur.” diyor İnci Candemir.
