Kan uyuşmazlığı nedir?
Rh uyuşmazlığı da denen bu durum için biyoloji bilgilerimizi tazeleyelim.
Vücudumuzdaki her hücrenin yüzeyinde çok sayıda antijen denen anten benzeri yapılar bulunur. Bu antijenlerden biri de Rh faktörü. Sana, bana, herkese anne ve babasından ya Rh faktörü bulunan (Rh pozitif) ya da bulunmayan (Rh negatif) kan hücreleri geçer.
Hamilelik sırasında senin kan hücrelerinde Rh faktörü bulunmuyorsa yani Rh negatifsen, bebeğin (Şu aşamada fetüs desek daha doğru.) kan hücrelerinde Rh faktörü bulunuyorsa yani Rh pozitifse (Babasından almış.) bu duruma kan uyuşmazlığı (Rh uygunsuzluğu) denir. Kısaca anne kan grubunun Rh negatif, baba kan grubunun Rh pozitif, doğacak bebeğin kan grubunun da Rh pozitif olması durumudur.
Kan uyuşmazlığı durumunda hamilelik sırasında annenin bağışıklık sistemi fetüsü ve fetüsün Rh pozitif kan hücrelerini yabancı bir varlık olarak algılayabilir. Bağışıklık sisteminin normal bir tepkisi olarak da, bu yabancı gibi algıladığı varlıklara saldırmak üzere antikor ordusu üretir. Bunun sonucunda da bebeğin alyuvarları yok olabilir.
Kan uyuşmazlığı testi ne zaman yapılır?
İndirekt Coombs Testi, kısaca ICT.
Kan uyuşmazlığı testi hamileliğin başlangıcında, ilk muayenelerde yapılır. Normalde kan tahlili nasıl uygulanıyorsa aynısı yapılır. Kolundan azıcık kan alınır. Buradaki amaç, eşinle kan uyuşmazlığının olup olmadığını görmek değil. Onu anlamak için kan gruplarınızın bilinmesi yeterli.
Bu testin amacı, anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığından kaynaklı bir etkileşimin olup olmadığını görmek.
Gebelik planladığın için bu yazıdaysan şimdiden oku: Hamile Kalmadan Önce Hangi Testleri ve Aşıları Yaptırmalısın?
Eşlerde kan uyuşmazlığı tablosu
| Anne Rh | Bebek Rh | Kan Uyuşmazlığı Durumu |
|---|---|---|
| Rh pozitif | Rh pozitif | Yok |
| Rh negatif | Rh negatif | Yok |
| Rh negatif | Rh pozitif | Var |
Yukarıdaki tablo genellikle ilk hamilelik için geçerli değil. Sebebini aşağıda açıkladık, okumaya devam et.
Asıl tehlike ikinci hamilelikte
Rh uyumsuzluğu genellikle ilk gebelikte sorun oluşturmaz. Fakat ilk hamilelik ya da doğum (veya düşük, kürtaj) sırasında bebeğin kanı senin kanına karışacak olursa gelecekte oluşabilecek bir sorunun tohumu atılmış olur.
Böyle bir durumda vücudun antikor oluşturur. Bu antikorların kendileri zararlı değil; ta ki yeniden Rh pozitif bir bebeğe hamile kalana kadar. Bu ikinci hamilelikte antikorlar plasentadan geçerek bebeğin kırmızı kan hücrelerine saldırır. Antikor seviyesine göre düşük ya da yüksek kansızlığa sebep olabilir.
Kan uyuşmazlığının tedavisi nasıldır?
Amaç, fetüsü korumak için antikor oluşumunu engellemek. Bu yüzden de çoğu doktor iki koldan saldırıya geçer.
Kan uyuşmazlığı iğnesi hakkında bilmen gerekenler
- Hamileliğinin başlarında yaptırdığın kan tahlilinde Rh negatif olduğun saptanmış olabilir. Gebeliğinin 28.-29. haftalarında Rh antikoru tahlili yaptırabilirsin. Sonuçlar Rh antikorları üretmediğini gösteriyorsa doktorun hamileliğin 28. haftasında kan uyuşmazlığı iğnesi yapabilir.
- Rh immün globülin (RhoGAM) ilacı enjekte edildiğinden RhoGAM iğnesi de denir.
- Kanda dolaşan Rh pozitif hücreleri gizler. Savaşacak Rh olmadığından antikorlar da oluşmaz.
- Doğumdan sonra bebeğin kanı Rh pozitif çıkarsa 72 saat içinde kan uyuşmazlığı iğnesi yeniden yapılır.
- Bebeğin kanı Rh negatif çıkarsa ikinci hamilelikte tedaviye gerek yok.
- Eğer RH negatifsen ikinci trimester boyunca düzenli olarak tahlil yaptırarak kanındaki antikor düzeyini ölçtürebilirsin.
Hamilelik Döneminde Yapılan Testler Hakkında Merak Ettiğin Her Şey!
- Doktorun ceninin sağlık durumunu izlemek için ileri tetkikler de isteyebilir. Antikor düzeyi çok yüksek çıkarsa ultrasonla fetüsün durumu belirlenir.
- Herhangi bir aşamada fetüsün güvenliğini tehdit edecek bir kan ya da Rh hastalığı gelişirse fetüsün kanının değiştirilerek Rh negatife çevrilmesi gerekebilir. Bazı durumlarda bebeği erken almak da söz konusu olabilir.
RhoGAM kullanımıyla kan uyuşmazlığı olan gebeliklerde kan değişimi gereksinimi %1’in altına düşmüş durumda, aklında olsun.
- gebelikte kan uyuşmazlığı iğnesi ne zaman yapılır, detaylar için seni buraya alalım: Kan Uyuşmazlığı İğnesi Nedir? Ne Zaman Yapılmalı?
Kan uyuşmazlığı hangi hastalıklara sebep olur?
Doğduktan sonra bebekte kansızlık veya tedavi gerektiren sarılık görülebilir.
Hemen oku: Yenidoğan Sarılığı Hakkında Her Şey!
Kaynaklar:
- Sağlıklı Gebelik Rehberi-Mayo Clinic, - Bebeğinizi Beklerken Sizi Neler Bekler-Heidi E. Murkoff ve Sharon Mazel
