Hamilelik öncesinde doktor kontrollerinin önemi nedir? Hamilelik planlandığında anne adayının hayat düzeninde neleri değiştirmesi önerilir? Önceli hamileliklerin ve sonuçlarının bilinmesinin sonraki hamilelikler için önemi nedir?
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Op. Dr. Saygın Miçozkadıoğlu hamilelik öncesinde yapılması gerekenleri, 11 soru-cevapla özetledi.
1. Hamilelik öncesi muayene gerekli midir?
- Hamilelik öncesi danışmanlık, hamilelikte yapılan kontroller kadar önemlidir. Çünkü hamilelikten önce kadınlarda bilinen veya bilinmeyen bir problemin hamileliği ne şekilde etkileyeceği veya bu problemin hamilelikten ne oranda etkileneceğinin belirlenmesi önemlidir.
- Hamileliğin planlandığı zamandan 3 ay öncesinde kadın doğum check-up'ına girmek ve de bilinçli olarak hamileliği planlamak önerilir. Çünkü, hamile kalındığının bilinmediği ilk haftalar bebeğin organlarının gelişim devresidir ve çeşitli etkenlerden etkilenmesi olasıdır.
- Hamilelik kadın vücuduna ekstra bir yük getirir. Sağlıklı bir hamilelik dönemi ve sağlıklı bir bebek için de annenin sağlıklı olması son derece önemlidir. İşte bu yüzdendir ki hamile kalmaya karar veren kadınların hamile kalmadan önceki dönemde bir jinekoloğa danışması önerilir. Bilinen bir hastalık (tiroid, guatr, diyabet, hipertansiyon gibi) durumlarında bu kontrollerin yapılması, bebek ve anne sağlığı açısından mutlaka gereklidir.
2. Hamile kalmayı isteyen kadınlarda jinekolojik hikaye neden önemlidir?
- Hamile kalmayı isteyen ve korunmayı bırakan kadınların geçirmiş oldukları hastalıklar veya problemler hamile kalıp kalamayacakları açısından bir fikir verebilir. Mesela daha önce rahim (uterus), yumurtalık (over) veya tüplerle ilgili bir sıkıntı yaşamış kadının, durumunu doktoruyla ele alması önemlidir.
3. Bilinen bir rahatsızlığı olmayan kadınlarda yapılması önerilen testler nelerdir?
- Hamilelik öncesi değerlendirmede anne ve baba adayının kendinde veya ailesinde genetik bir özellik taşıyan bir rahatsızlığın olup olmadığı araştırılır. Kadının genel bir değerlendirmesi yapılır ve herhangi bir hastalığı olup olmadığına bakılır. Eğer bir hastalık tespit edilirse konuyla ilgili doktorla konsulte edilerek bu sorunun ne kadar önemli olduğu ve hamileliği ne şekilde etkileyeceği belirlenir.
- Jinekolojik değerlendirmede rahim(uterus) ve yumurtalıklar(over) hakkında bilgi sahibi olunur.
- Smear testi (CVS) önerilir.
- Bazal laboratuvar testleri ile troid, karaciğer, böbrek fonksiyonları ve kronik rahatsızlıkların varlığı (şeker, hepatit gibi) tespit edilir.
- Kadının rahatsızlığı nedeniyle kullandığı ilaçlar var ise hamilelik süresince kullanmasının bebeğe etkilerinin değerlendirmesi yapılır.
4. Daha önce yaşanmış hamilelik ve sonuçlarının incelenmesi neden önemlidir?
- Kadının geçirmiş olduğu hamilelikler ve sonuçları ile ilgili bilgiler, planlanan ya da gerçekleşmiş hamileliğin şekli hakkında bilgi verir. O yüzden de geçmiş hamilelikler boyunca ortaya çıkan sorunların neler olduğu ayrıntılı değerlendirilir.
- Erken doğum veya hipertansiyon gibi bazı sorunların diğer hamileliklerde de karşımıza çıkma riski vardır.
- Bunun dışında bebeklerin doğum haftaları, ağırlıkları, doğum yöntemi, ne kadar sürdüğü, doğumda herhangi bir sıkıntı olup olmadığı incelenir.
- Eğer daha önceki gebeliklerde tekrarlayan düşükler (abortus), sakat bebek, zeka özürlü (down sendromlu) doğum veya ölü doğum gibi olaylar varsa doktor yeniden hamile kalmadan önce detaylı olarak planlama yapar.
5. Baba adayının alışkanlıkları gebeliği nasıl etkiler?
- Erkeğin eşinin hamile kalabilmesi için erkeğin spermlerinin sayı, kalite ve hareketinin yeterli seviyede olması gerekir. Baba adayı sigara veya alkol tüketicisi ise bu mutlaka spermlerinin kalitesini ve hatta spermlerin genetik yapısını bozabilir. Bu da problemlere yol açabilir.
6. Çocuk sahibi olmak isteyen eşlerde beslenme nasıl olmalıdır?
- Bebek sahibi olmaya karar verildiği anda beslenme alışkanlıkların tümü gözden geçirilmelidir.
- Folik asit alımına başlanması önerilir.
- Daha hamileliğin başlarında hatta hamile kalma ihtimaliyle birlikte anne adaylarının yapması gereken, folik asit vitaminini kullanmaya başlamaktır. Folik asit desteğinin tavsiye edilme nedeni ise beyin ve omurilikte oluşabilecek sorunların önlenmesidir. En iyi doğal folik asit kaynakları yeşil yapraklı sebzeler, taze sıkılmış meyve suları, pancar, brokoli, bamya ve kuru baklagillerdir. Ancak hiç olmazsa hamile kalındığı anlaşıldıktan sonra bu besinlere ek olarak mutlaka ilaç tarzında folik asit de alınmalıdır.
- Ayrıca kafein ve kola gibi pek çok maddenin kullanımı da azaltılmalıdır.
- Eğer kilo fazlası varsa bunlardan kurtulmak için en iyi dönem hamilelik öncesidir.
7. Hamile kalmaya çalışan anne adaylarının hayatındaki stres bu süreci olumsuz etkiler mi?
- Elbette etkileyebilir. Özellikle kadınların hormonal düzenleri çok hassas bir denge üzerine kurulu olduğundan, psikolojik her türlü sorun doğrudan kadının bu hassas dengesini etkileyerek yumurtlama fonksiyonunu bozabilir. Dolayısıyla da hamile kalma ihtimalini azaltabilir.
8. Kadınlar, hamile kalmaya karar vermeden önce alkol ve sigarayı bırakmalı mıdır? Ne kadar önce bırakmalıdır? Alkol ve sigara sperm kalitesini bozar mı?
- Hamilelik öncesinde yapılması gereken ilk iş sigarayı bırakmaktır. Çünkü, sigara içen kadınlarda hamile kalmada güçlük, hamile kalındığında da düşük olasılığında artış, erken doğumlar, düşük kilolu bebekler dünyaya getirme ve hatta anne karnında bebek ölümlerinin fazlalaştığı bilinmektedir. Tüm bu istenmeyen olaylar fazlaca sigara ve alkol tüketiminde söz konusu olmasına rağmen elbette ideali hiç zararlı madde almamaktır.
- Belli bir süre olmamasına karşın en az birkaç ay önce sigara ve alkolün bırakılmış olması önerilir. Alkolün ve sigaranın sperm kalitesine kötü etkileri olduğu uzun süredir bilinmektedir.
- Hamile kalabilmek için ne sıklıkta cinsel ilişkiye girmek gerekir?Cinsel ilişki sıklığı açısından normal ya da anormal diye bir sınıflama yapmak doğru değildir. Ancak spermlerin kadın vücudundaki yaşam süreleri ve yumurtayı yakalayabilmeleri göz önüne alındığında optimum sayı haftada 3 ya da gün aşırı ilişkidir. Ancak her gün ilişkide bulunan çiftlerde de hamile kalma sıklığı yüksek olmaktadır. En önemli konu ise yumurtlamanın olduğu günlere yakın dönemde yani iki adetin arasına rastlayan dönemde ilişki olmasıdır.
9. Hamilelik için uygun pozisyonlar nelerdir?
- Her türlü pozisyon hamilelik açısından mümkündür ancak spermlerin dışarı akmaması amacıyla genellikle erkeğin üstte olduğu pozisyonlar tercih edilmelidir.
10. Hamilelik için cinsel ilişki sırasında ve sonrasında neler yapmak gerekir?
- Spermlerin dışarı kaçmasını minimal oranda tutmak için kalçaların yükseltilmesi, en az 5 dakika yatılması, vajinal duş yapılmaması önerilebilir. Ayrıca değişik kayganlaştırıcı sıvıların ya da jellerin de spermler üzerine olan etkileri tam bilinmediğinden bunların da kullanılmaması gerekir.
11. Vajinismus'lu kadınlar hamile kalabilirler mi?
- Vajinismus'lu kadınlarda, nadir de olsa, erkeğin dışa boşalması ile birlikte, spermlerin vajen içine kaçmasıyla birlikte yumurtayı döllemesi neticesinde gebelik gerçekleşebilir.
