Yumurtalık kisti nedir?
Yumurtalık; rahmin iki yanında bulunan, yumurta ve hormonlar üreten bir üreme organıdır. Yumurtalıklarda bazen içi sıvı ile dolu kese ya da kitleler meydana gelir. Bu oluşumlara yumurtalık kisti ismi verilir ve farklı şekillerde görülebilir.
Yumurtalık kistleri her kadında meydana gelebilir. Kimi zararsız kimi ise tehlikeli olabilir.
Yumurtalık kisti neden olur?
- Hormonal düzensizlikler,
- Adet düzensizliği,
- Genetik yatkınlık,
- Aşırı kilo,
- Vajina ya da rahim ağzında meydana gelen enfeksiyonlar,
- Hücrelerde meydana gelen bozulmalar,
- Darbe ve yaralanmalar yumurtalık kistlerinin oluşumuna etki edebilir.
Yumurtalık kisti belirtileri nelerdir?
Bu kistlerin birçoğu belirti göstermeden ortaya çıkarlar. Ancak ilerlemiş durumlarda (kanama, dolanma ya da kötü huy gibi) ortak bazı belirtiler gösterebilirler. Bunların arasında;
- Adet gecikmesi ve sancısı,
- Karın ağrısı ve şişkinliği,
- Göğüs hassasiyeti,
- Mide bulantısı,
- Kasık ağrısı,
- Cinsel ilişki esnasında ağrı,
- Bağırsak hareketlerinde değişimler vardır.
Yumurtalık kisti çeşitleri nelerdir?
Yumurtalık kistleri, yapısı ve tedavi yöntemlerine göre 2’ye ayrılır.
Fonksiyonel (işlevsel) yumurtalık kistleri
Basit yumurtalık kisti de denen bu tür, üreme çağında sıklıkla görülür. Genellikle yumurtlamaya bağlı gelişir. “Fonksiyonel yumurtalık kisti kansere dönüşür mü?” diye soracak olursan cevap verelim, çok nadir durumlarda kanser yapma ihtimali söz konusu olur.
Fonksiyonel yumurtalık kistleri 3’e ayrılır:
Follikül kisti
- Özellikle genç kadınlarda meydana gelir.
- Her ay düzenli olarak gelişen yumurtaların çatlayamaması sonucunda gelişir.
- Çoğunlukla hiçbir belirti vermez ama bazen adet düzensizliği yapabilir.
- Genellikle tedaviye gerek yoktur, 1-2 ay içerisinde kendiliğinden kaybolabilir.
- Bu süreç içerisinde kaybolmazsa kisti küçültmek için doğum kontrol hapı önerilebilir.
- Eğer bu yöntem de işe yaramazsa (Bu durum çok nadir görülür.) ameliyat söz konusu olabilir.
Korpus luteum kisti
- Korpus luteum, yumurtalıklarda bulunan ve progesteron üreten birkaç hücre birleşimidir.
- Bu hücre bütününe sarı nokta ismi de verilir ve ancak döllenme gerçekleştiğinde görev yapmaya başlar.
- Bazı durumlarda korpus luteumun için sıvı ile dolar ve ortaya kistleşmiş bir yapı çıkar.
- Buna bağlı olarak ortaya kasık ağrısı, şişkinlik, ağrılı adet kanaması gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
- Genellikle tedaviye gerek kalmadan kendi kendine yok olur, adet kanamasıyla iyileşebilir.
- Ama daha ileri durumlarda şiddetli ağrı ve kist patlaması gibi durumlar yaşanabilir. Böyle durumlarda ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale söz konusu olabilir.
Hemorajik kist
- Hemorajik kist, içerisinde kanama olabilen kistlerdir.
- Özellikle yukarıda bahsettiğimiz korpus luteumda sıklıkla görülür.
- Adet kanamasının düzensizliği hemorajik kist oluşumu üzerinde çok etkilidir. Yoğun kanama olan dönemlerde kist içerisinde pıhtı oluşabilir.
- Kist patlamadığı sürece cerrahi müdahaleye gerek duyulmaz, bunun dışında kendiliğinden kaybolur.
- Hem yeni kistlerin oluşumunu engellemek hem de adet dönemini düzene sokmak adına doğum kontrol hapı ile tedavi önerilebilir.
Fonksiyonel olmayan yumurtalık kistleri
Bunlara iyi huylu kistler de denir. Kansere dönme, zehirleme, patlama gibi riskleri olmadığı için bu isimle adlandırılır. Ancak hormonlar ve gebelik üzerinde etkili olabilir.
Çikolata kisti (endometrioma)
Rahim içinde görülen çikolata kistleri, her ay adet ile dökülen dokuların iç duvara yapışması ve burada kanama yapması ile meydana gelir. Bu kistlerin içi kahverengiye dönmüş kan ile doludur, bu yüzden “çikolata kisti” olarak da adlandırılır.
- En sık görülen çikolata kisti belirtileri arasında adet düzensizliği ve şiddetli regl sancısı var.
- Basit bir jinekolojik muayene ya da ultrasonla tespit edilebilir.
- Diğer kistlere baktığında “Çikolata kisti kendiliğinden geçer mi?” diye sorabilirsin. Ama tedavisi genellikle cerrahi müdahale ile yapılır. Çünkü çikolata kistleri büyüyebilir ve sonucunda kısırlık gibi sorunlara neden olabilir.
Daha fazla bilgi al: Çikolata Kisti (Endometriozis) Nedir?
Dermoid kist
Dermoid kistler; içerisinde kıl, diş, kemik, sinir gibi dokular barındıran ve içerisinde sarı renkli bazı salgılar barındıran yapılardır. Henüz embriyo anne karnında gelişirken bu dokuların yumurtalıklarda kalması ile meydana gelebilir.
- Dermoid kist, genellikle herhangi bir belirti göstermez. Ama büyürken kasık ağrısı, kanama, baskı ve kasık bölgesinde elle hissedilebilir bir kitle gibi belirtilerle ortaya çıkabilir.
- Kist herhangi bir rahatsızlık vermiyorsa ve boyutu küçükse düzenli kontrollerle gözlem altına alınır. Ancak hamilelik isteyen ve kisti büyümüş kadınlarda cerrahi müdahale yapılabilir.
- Ameliyat genellikle laparoskopi ile yapılır. Yumurtalıkların korunmasına dikkat edilir. Ancak ameliyat yapılacak kadın menopoz dönemindeyse tüm yumurtalık alınabilir.
Polikistik over sendromu
Hormonal nedenlere bağlı olarak gelişen olan polikistik over sendromu, yumurtalıklarda çatlayamamış birçok yumurtanın birikmesi ile ortaya çıkar. Buna etki eden hipofiz bezinden salgılanan ve yumurtalıkların doğru çalışmasını sağlayan gonadotropin hormonunun düzensizliğidir.
Hormonları doğru çalışan kadınlarda her ay yumurtlama gerçekleşirken, polikistik over sendromu olan kadınlarda yumurtlama ya çok azdır ya da hiç yoktur.
- Polikistik over sendromu belirtileri arasında; adet düzensizliği, tüylenme, sivilcelenme, kilo alma, saç dökülmesi gibi durumlar var.
- Kan tahlili, ultrason gibi tetkiklerle teşhis edilebilir.
- Polikistik over tedavisi genellikle hormon ilaçları ve doğum kontrol hapları ile sağlanır.
- “Yumurtlama olmuyor, bu durumda polikistik over hamileliğe engel mi?” diye sorabilirsin. Evet, bu sorun hamile kalmayı zorlaştırabilir. Bu yüzden doktoruna danışıp bu duruma yönelik bir tedavi uygulamasını isteyebilirsin.
Belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleriyle: Polikistik Over Sendromu
