Erken menopoz nedir?
Adet kanamalarının 40 yaşından önce kesilmesi durumu erken (prematüre) menopoz olarak adlandırılır. Menopoz tanısının koyulabilmesi için son 1 yıl içerisinde lekelenme de dahil olmak üzere herhangi bir kanama görmemek gerekir.
Erken menopoz nedenleri nelerdir?
Otoimmün hastalıklar
Otoimmün hastalıklar, bağışıklık sisteminin düzgün bir şekilde çalışmayarak vücudun kendi organlarını yabancı gibi algılamasına ve hücrelerine saldırmasıyla meydana gelir.
Bağışıklık sistemi yumurtalıklara saldırmak üzere hücreler gönderir. Yumurtalıklar hasar gördüğü için hormon salgısını gerçekleştiremez ve yumurta üretemez. Yumurtalıkların erken tükenmesine yol açan en yaygın problem otoimmün hastalıklardır.
Yumurtalıkların çalışmayı durdurması
Yumurtalıkların östrojen hormonunun üretimini durdurması erken menopoza neden olur. Bu durum genellikle erken yumurta yetmezliği ile karıştırılır.
Ancak erken yumurta yetmezliği (POF) yumurtalıkların düzgün çalışmayı bırakmasıyla meydana gelir. Erken menopoza girenlerde ise yumurta üretimi durur.
Yumurtalık Kistleri Hakkında Bilmen Gereken Her Şey!
Ameliyatla yumurtalıkların alınması
Yumurtalıkların çeşitli sebeplerle alınması gerekebilir. Her iki yumurtalığın birden cerrahi olarak çıkarılması erken menopoza yol açar. Ancak yumurtalıklardan biri alınırsa adet görülmeye devam edileceği için menopoz söz konusu olmaz.
Kanser tedavileri
Kanser tedavisi için verilen kemoterapi ilaçları veya radyasyon, yumurta gibi hızlı bölünen hücrelere de zarar vererek erken menopoza neden olabilir.
Bazı kişilerde düşük dozlu ve kısa süreli tedaviye bağlı olarak geçici menopoz da görülebilir. Tedaviden sonra çalışmayı durduran yumurtalıklar bir süre sonra yeniden çalışabilir.
Ancak bu süre içerisinde yumurta rezervi hasar görürse yeniden adet görülmeye başlansa da kısırlık söz konusu olabilir.
Öğren: Kısırlık (İnfertilite) Nedir, Nasıl Anlaşılır?
Enfeksiyonlar
Sıtma, tüberküloz, kızamık gibi bazı enfeksiyonlar yumurtalık dokusuna zarar vererek hormon salgısını bozabilir. Pelvik enfeksiyonlar ve çikolata kisti gibi yumurtalıklarda hasara yol açan durumlar da erken menopoza neden olabilir.
Genetik faktörler
Menopoza girme yaşını belirleyen en önemli faktör, genetik. Eğer aile geçmişinde erken menopoz öyküsü varsa risk de yüksek demektir. Dolayısıyla annenin menopoza girme yaşı bu konuda büyük belirleyici.
Dolayısıyla ailesinde erken menopoz olanların mutlaka yumurtalık rezervlerinin kontrolünü yaptırması ve küçük yaştan itibaren gerekli önlemleri alması gerek.
Kromozom bozuklukları
Vücuttaki bazı genler hormon üretiminde ve yumurta oluşumunda görev alırlar. Bu genlerin bozukluğuyla ilgili bir problem söz konusu olduğunda yumurtalıklar düzgün çalışmayabilir. Bunun sonucunda da erken menopoz meydana gelebilir.
Bu nedenle; Turner Sendromu, Down Sendromu veya Frajil X Sendromu gibi kromozom bozukluklarıyla ilgili rahatsızlıklarla doğanlarda yumurtalıklar erken yaşta tükenebilir ve erken menopoz görülebilir.
Yaşam tarzı
- Sigara kullanımı,
- Egzersiz yapmamak,
- Çok zayıf ya da kilolu olmak,
- Yoğun stres altında kalmak gibi etmenler erken menopoz yaşını öne çekebilir. Bu nedenle sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek çok önemli.
Bunları biliyor musun: Doğurganlığı Olumlu ve Olumsuz Etkileyen 13 Faktör!
Erken menopoz yaşı kaçtır?
Net bir yaş vermek mümkün değil ama ortalama 35-40 yaşlarında görülebilir. Daha erken görülmesi de söz konusu.
Erken menopoz belirtileri nelerdir?
Reglde seyrekleşme olarak başlayan bu durum adet kesilmesiyle sonuçlanır. Başlıca belirtiler şöyle:
- Sıcak basması,
- Çarpıntı,
- Vajida kuruluk ve enfeksiyon,
- Adet düzensizliği,
- Uyku problemleri,
- Depresyon ve anksiyete,
- Duygu durum değişiklikleri,
- Hafıza ve konsantrasyon problemleri,
- Ciltte kuruluk ve pigment değişiklikleri,
- Saç dökülmesi,
- Tüylenme,
- Ağız kuruluğu ve diş eti iltihabı,
- Cinsel isteksizlik,
- Eklem ve kas ağrıları,
- Mesane ve üriner sistemde problemler.
Erken menopoz önlenebilir mi?
Çok nadir de olsa erken menopoza neden olan hastalığın tedavi edilmesi, rahatsızlığın ertelenmesini sağlayabilir. Ancak menopoz başladıktan sonra durumu tersine çevirmek pek mümkün değil.
Eğer erken menopozun altında otoimmün hastalıklar yatıyorsa bunun tedavi edilmesi süreci yavaşlatabilir ya da durdurabilir. Ancak çoğu durumda erken menopoz ilerleyici bir yol izler.
Erken menopoz tedavisi nasıl yapılır?
Erken menopoz tedavisinde amaç, vücudun ihtiyaç duyduğu hormonları yerine koymak. Özellikle 40 yaşın altında menopoza giren kadınlar östrojen eksikliği sebebiyle sağlık açısından risk altında oldukları için bu açıklığı kapatmak önemli.
Bu sebeple vücutta azalan koruyucu östrojene bağlı olarak sağlık sorunları yaşamamak için de hormon replasman (HRT) tedavisi uygulanır. Erken menopoz tedavisinde kullanılan ilaçlar vücudun ihtiyacı olan hormonları yerine koymayı sağlar.
50 yaşına kadar yaptırılan düzenli yıllık kontroller ve hormon takviyesiyle olası menopoz belirtilerinin şiddeti azalır. Normal menopoz dönemine ulaşınca da görülen tedavi bırakılabilir.
Erken menopozda hamile kalınır mı?
Akla gelen ilk şeylerden biri, “Menopoza giren kadın hamile kalabilir mi?”sorusu. Eğer yapılan hormon testlerinde yumurtalık fonksiyonlarında azalma söz konusuysa ve 12 ay boyunca adet görülmemişse ne yazık ki gebelik mümkün değil.
Ancak henüz uzun süreli bir adet kesintisi yoksa, yalnızca regl düzensizliği ya da hormon değerlerinin kötü olması gibi nedenlerle menopozun yaklaştığı söyleniyorsa durum farklı. Yumurta hücreleri tam tükenmeden, doğal yollarla veya tüp bebek tedavisi gibi yöntemlerle erken menopozda hamilelik mümkün. Aniden menopoz olma durumuna karşı da yumurta dondurma işlemi yaptırabilirsin.
Tüp Bebek Nedir, Nasıl Yapılır? 6 Maddede Tüp Bebek Aşamaları Neler?
Erken menopoz, osteoporoz (kemik erimesi) sürecini hızlandırır mı?
Erken menopoza girenlerde östrojen eksikliğine bağlı olarak kemik erimesi görülebiliyor. Yetersiz kalsiyum alımı, sigara kullanımı ve egzersiz eksikliği gibi durumlar da kemik kaybına katkıda bulunabiliyor.
Özellikle hormon replasman tedavisi (HRT) uygulanmıyorsa östrojen hormonu kemikleri koruma görevini gerçekleştiremiyor.
Bu da ilgini çekebilir: Adet Gecikmesi Nedenleri
