Duyusal Oyun Neden Önemlidir?
Oyun, çocuğun sinir sistemini geliştirmenin en etkili ve kestirme yoludur. Ancak, çocuğun kaç yaşında olursa olsun birçok ebeveynin ortak problemi; çocuğuyla oynayacak oyunları bulma ve onu doğru oyuna yönlendirme konusunda zorlanması ve zamanla yaratıcı fikirler üretmeye çalışmaktan yorulmasıdır.
Bazı uzmanlar anne babalara, çocuklarının gelişimi için masa başında uzun uzun oturup dikkat geliştirici etkinlikler yaptırmalarını önerse de, çocuğu o masada 5 dk daha fazla tutabilmek için ne eziyetler çekildiğini bütün anne babalar bilir.
Güzel haber şu ki; aslında ebeveynler, çocuklarının davranış, öğrenme, dikkat gibi becerilerini geliştirmek için o sıkıcı etkinliklere mahkum değiller.
Zihinsel fonksiyonların gelişimini en iyi şekilde destekleyen ve hatta tedavi edici bir yönü bulunan olan duyusal bütünleme aktiviteleri, hem çocuğunun hem de senin aradığın şey olabilir. Evde ya da sokakta rahatlıkla uygulayabileceğin duyusal oyun etkinliklerine çocuğunun isteyerek katıldığını, severek uyguladığını ve bu oyunların çocuğunun ihtiyaç duyduğu uyaran çeşitliliğini içerdiğini fark edeceksin.
Bu duyu bütünleme aktivitelerini uzun uzun ve ayrıntılarıyla yazmayacağım çünkü internette ve kitaplarda çocuğunun gelişimini destekleyecek duyusal oyun önerileri ile ilgili birçok örnek bulabilirsin. Amacım; bulacağın bu aktiviteler içerisinden çocuğuna uygun olanları seçerken, sinir sistemini en güzel destekleyenleri tanıma ve diğerlerini eleme şansının olmasını sağlamak.
Aşağıda kısa örneklerle anlattığım oyunların içerisinden çocuğunun yaşına ve ilgi alanlarına uygun olanları seçebilirsin. Bunları uygularken özellikle dikkat etmen gereken ise, çocuğunun rahatsız olduğunu gözlemlediğin hiçbir aktiviteyi sırf burada yazıyor diye oyunlarına eklememen! Çünkü bu durum onun herhangi bir duyusal uyarana hassasiyeti olabileceğini gösterir ve bu hassasiyet zamanla azalabilir ya da terapi gerektirebilir.
Aşağıdaki aktivitelerin tamamı sağlıklı gelişen çocuklar için hazırlanmıştır. Gelişimsel sıkıntısı olan bir çocuğun varsa, öncelikle bir uzmandan destek almanızı öneririm.
Basitçe yazdığım bu uyaranları geliştirmek ve farklı oyunların içine eklemek de elbette sadece senin hayal gücünüze kalmış.
Duyuları Geliştirici Oyunlar Nelerdir?
İşte çocukların bayılacağı duyu bütünleme aktiviteleri örnekleri:
-
Küçük pilates topuyla yumuşak yüzeylerde taklalar atma
-
Çarşafın içinde sallanma
-
Yatağın üzerinde zıplama
-
Kendi etrafında ve sizin etrafınızda dönme
-
Yüzüstü vaziyette karnının altında yumuşak bir top varken, kedi gibi dururken oyunlar oynama
-
Titreşimli oyuncaklarla oynama
-
Zeytinyağı veya bebeyağıyla tüm vücuduna hafifçe basınç uygulayarak masajlar yapma
-
Farklı yüzeylere el ve ayaklar ile dokunma (Ör: Ilık su, soğuk su, pamuk, sert nesneler, çim, kum) Evde çıplak ayak gezme
-
Kıyafetinin içine saklanan objeyi bulma oyunları
-
Üzerine atılan tül, battaniye vb. içinden çıkmaya çalışmak
-
Karşılıklı top atma oynama, elindeki nesneyi hedefe atma
-
Yatağın üzeri gibi yüksek bir zeminden yumuşak bir zemine (minder, yorgan, yastık) atlama
-
Nesneleri itme ve çekme
-
Yerde sırt üstü yatarken havada asılı balona ayaklarıyla vurma
-
Yerde sırt üstü yatarken ayaklarıyla duvarı itme
-
Pilates topu üzerinde sırt üstü yatarken oturmaya, dönmeye çalışma
-
Ağır objeleri (küçük çocuklar için kavrayabileceği boyda, ağır ama yumuşak oyuncaklar) kaldırmasına ve onlarla oynamasına teşvik etme
-
Yastık savaşı yapma
-
Yastık ve yorganların arasında sandviç olma
-
Tıraş köpüğü, oyun hamuru, parmak boyası ile oynamaya alıştırma (eller+ayaklar)
-
Sert ve yumuşak yüzeyleri (düz, tırtıklı) boyama
-
Çok uzun olmayan bir sopa ile balonu odanın diğer ucuna götürmeye çalışma
-
İçi pirinç ve bulgur ile dolu bir kutunun içine oturarak içinde oyunlar oynama
-
Tüylü/farklı zeminlerde sürünme, dönme, yatma (halı, peluş)
-
Karşılıklı ellere krem/losyon sürme
-
Çimenleri kopartma, objeleri toprağa gömme
-
Tırmanma
-
Hayvanlara dokunma, hayvanları sevme
-
Hayvanların yürüme şekillerini taklit etme (yılan gibi ellerini kullanmadan sürünme, yengeç gibi ters gitme)
-
Toprakta, çimende veya taşlı zeminlerde çorapsız emekleme, dönme, sürünme, yatma
-
Çapraz 'çak' yapma oyunu
-
Yumuşak topun üzerinde ayakları yere değecek şekilde oturarak zıplama
-
Kıyafetlere mandal takma-çıkarma
-
Farklı hareketlerin aynısını taklit etme
-
Baloncuk üfleme (önce siz üfleyip baloncuk yapın ve çocuğunuzun onları patlatmasını isteyin, daha sonra onun üflemesini isteyin)
-
Aktiviteler sırasında ritmik çocuk şarkıları dinletme
-
Müzik eşliğinde ritm alarak dans etme (çocuğunuzu kucağınızda tutabilir ya da ellerini tutabilirsiniz)
-
Salıncaklarda sallanma
-
Dengesiz yüzeylerde ayakta durmaya çalışma, yürüme
-
Havada asılı olan topa el ve ayaklar ile vurma
-
Tüm bu aktivite ve oyunları oynarken en önemlisi; çocuk ile anne babanın kaliteli zaman geçirmesidir. Unutulmamalıdır ki çocuğun önüne oyuncak, TV, bilgisayar vs. koymak onunla ilgilenmek demek değildir.
Kaliteli zaman geçirmeye dair daha ayrıntılı bilgi için, 3 Soruda Çocuğunla Kaliteli Zaman Geçirmek ve Kaliteli Zaman Etkinlikleri! adlı yazımıza bakabilirsin.
