Otizmli Çocuğun Konuşma Becerisinin Desteklenmesi için Neler Yapılmalı?
1. Çocuğunuzu oyun ve sosyal etkileşime teşvik edin.
Çocuklar oyunlarla öğrenmektedirler ve bu dil öğrenimini de kapsamaktadır. Karşılıklı etkileşim halinde gerçekleştirilen oyun aktiviteleri siz ve çocuğunuzun iletişim kurabilmesi için keyifli fırsatlar sunacaktır. Çocuğunuzun keyif alacağı oyunlar geliştirerek sosyal iletişim fırsatları sunabilirsiniz. Örneğin şarkı söyleyip, tekerleme oynayabilirsiniz. Oyun sırasında çocuğunuzun karşısına geçerek göz sevyesinde pozisyon alın, bu pozisyon çocuğunuzun sizi görmesini ve duymasını kolaylaştıracaktır.
Çok faydalı bir rehber: Belirtilerinden Tedavisine Otizm Hakkında Bilmen Gereken Her Şey
2. Çocuğunuzu taklit edin.
Çocuğunuzun çıkardığı sesleri ve oyun davranışlarını tekrar etmeniz onu daha fazla ses çıkarması ve iletişime geçmesi için cesaretlendirecektir. Çocuğunuzda bu sayede sizi taklit edecektir. Örneğin çocuğunuz, oyuncak arabasını sürdüğünde siz de aynısını yapın, veya arabasını bir yere çarpıştırdığında siz de aynısını yapın; ancak arabasını fırlattığında bunu tekrar etmeyin.
3. Sözlü olmayan iletişime de odaklanın.
Hareketler ve göz teması dil için birer temeldir. İletişim kurarken hem vücudunuzu hem de sesinizi kullanın; ancak vucut ile ses birbirlerini eş zamanlı tamamlamalıdır. Örneğin elinizle işaret ederek bak demelisiniz veya evet derken kafanızı aşağı hareket ettirin. Çocuğunuzun hareketlerine alkışlayarak, el açarak veya kollarına uzanarak karşılık verin. Eğer bir oyuncağa bakıyorsa veya işaret ediyorsa hemen ona uzatın.
4. Çocuğunuzun konuşması için süre tanıyın.
Acele etmeyin, çocuğunuzun konuşması için ona biraz süre tanıyın, hemen onu tamamlamak yerine umutlu bir şekilde bakarak motivasyonunu arttırın. Eğer herhangi bir ses çıkarır veya hareket yaparsa hemen karşılık verin. Bu, iletişim kurması için onu cesaretlendirecektir.
5. Dilinizi basitleştirin.
Bunu yapmanız çocuğunuzun sizi anlamasını kolaylaştıracak ve söylediklerinizi tekrar etmesine de yardımcı olacaktır. Eğer çocuğunuz hiç konuşmuyorsa, cümleler yerine sadece kelimelerle iletişim kurmaya çalışın. Çocuğunuz bazı kelimeleri konuşabiliyorsa kelime öbekleri ile konuşun, örneğin topu at, kapıyı aç vb.
Otizmin Tedavisinde Sanatın ve Terapinin Gücü
6. Çocuğunuzun ilgisini takip edin.
Çocuğunuzun konsantrasyonunu bozmak yerine, onu kelimelerle takip edebilirsiniz. Örneğin oyuncak arabasını aldığında siz de araba diyerek onu kelimelerle destekleyin. Bu onun kelime-obje bağlantısını kurmasını sağlayacaktır.
7. İletişimi görsellerle destekleyin.
Teknolojik yenilik ve görsel destek bazen konuşmanın önüne geçebilmektedir. Örneğin dokunmatik ekranlarda resimlere dokunarak kelime üreterek istek ve düşüncelerini ifade edebilecektir.
Otizmli Çocuğun Tuvalet Eğitimi Nasıl Olmalı?
Otizmle ilgili son zamanlarda sıklıkla karşılaştığımız bir diğer sorun da şüphesizki ‘’tuvalet eğitimidir’’. Özelliklede sosyal ve sözlü iletişim kuramayan otizm tanısı almış çocuklarımız için bu sorun daha da çetrefilli bir hal almaktadır. Otizm tanısı alan çocuklar, günlük yaşam rutinlerini bozacak değişikliklere pek olumlu yaklaşmamaktadırlar. Bu durum bez bağlanması alışkanlığını da kapsamaktadır. Zaten sözlü iletişimde sıkıntı yaşayan çocuklara tuvalet alışkanlığı kazandırmak daha da zorlaşmaktadır. Bu gibi durumlarda çocukların tuvalet alışkanlığına karşı kaygıları da artmaktadır. Tuvalet eğitimi verilmesi sırasında uygulanabilecek 7 önemli strateji ön plana çıkmaktadır;
-
Net ve basit resimler eşliğinde anlaşılır bir dil kullanın. Örneğin; uzun, komplike cümleler yerine ‘tuvalet zamanı’ gibi kısa, anlaşılır ve sempatik ifadeler kullanın.
-
İç çamaşırı giydirmeyi geciktirmeyin. Günümüz çocuk bezleri okadar kalitelidirler ki bazen çocuklar altlarını ıslattıklarını dahi farketmezler. Çocuğunuza iç çamaşırı giydirdiğiniz taktirde ıslaklık onu rahatsız edecek ve tuvalet alışkanlığı edinmesini hızlandıracaktır.
-
Çocuğunuz altını ıslattığında aşırı tepkiler vermeden gereken temizliği yapıp kısaca bir dahaki sefere tuvalete gitmesinin sizi memnun edeceğini belirterek konuyu kapatın.
-
Başarıyı vakit geçirmeden ödüllendirin. Başarılı davranıştan hemen sonra verilen ödül davranışı kuvvetlendirmektedir. Görselliğin nekadar önemli olduğuna yukarda değinmiştik. Örneğin; tuvalet resminin yanına çocuğunuzun çok sevdiği bir oyuncağın resmini koyarak ve bunu da bir ok işaretiyle göstererek ve tuvaleti kullandıktan sonra ödül olarak resimdeki oyuncağı vermeniz davranışı pekiştirecektir. Burda önemli olan husus, başlarda en küçük başarıyı bile ödüllendirmenizdir. Tek bir damlasını bile tuvalete yetiştirse bu hemen ödüllendirilmelidir.
-
Ödülü iletişim aracı olarak kullanın. Örneğin; çocuğunuz ‘’eğer çişini tuvalete yaparsan sana oyuncak araba alıcam’’ cümlesini anlamayabilir. Bu durumda çocuğunuzun başarı ve ödül potansiyelini arttırmalısınız. Evde olduğunuz bir gün çocuğunuzun sıvı tüketimini arttırın, bu durum tuvalete gitme olasılığınızı arttıracaktır ve yukarda belirttiğimiz gibi başarıyla tuvalete yetiştirilen tek bir damlayı bile hemen ödüllendirin. Tabiki birçok kazayla karşılaşma ihtimaliniz yüksek olacaktır; ancak motivasyonunuzu bozmadan kaza ve başarıları bir kaç gün süreyle not ederek tuvalet ihtiyacı periyodunu belirleyin, böylece hareket alanınızı genişletin. Birkez daha ifade etmekte fayda gördüğümüz husus ödülün hemen başarıdan sonra gelmesidir ki çocuğunuz ödülü ne için aldığını kavrayabilsin.
-
Sözlü iletişim sağlayamayan çocuğunuzu iletişime teşvik edin. Çocuğunuzun davranışlarına dikkat edin. Bazı davranışlar tuvalet ihtiyacının geldiği işareti olabilir. Mesela çocuğunuz tuvalet kapısına bakabilir, kemeriyle oynayabilir veya telefona bir klozet resmi yükleyerek onu işaret etmesi sağlanabilir. Burada önemli olan husus çocuğunuzun dolu bir idrar torbasının nasıl bir his olduğunu anlayarak bazı işaretlerle bunu size anlatabilmesidir. İdrar torbasını boşaltmanın vermiş olduğu rahatlık doğası itibariyle bir ödül de olacaktır. Aile, bakıcı ve terapistler, çocuğun tuvaletini yapmadan hemen öncesindeki davranışlarına dikkat etmelidirler.
-
İhtiyaç duyulması durumunda muhakkak profesyonel yardımı alınmalıdır. Vaktinde yapılan müdahaleler sonuç almanızı hızlandıracak ve kolaylaştıracaktır.
