Bebek ve çocuk bisiklet çeşitleri neler?
Bisiklete binmek; emeklemek, yürümek gibi bir kilometre taşı. Her çocuk kolayca pedal çeviremeyebilir ya da dengede duramayabilir. Bu yüzden emin adımlarla gitmek, ona doğru zamanda doğru araçları vermek gerekir. Okul öncesi dönemde çocuğuna alabileceğin bisiklet çeşitlerini ve zamanlarını şöyle özetleyebiliriz:
3 tekerlekli bisiklet: Bebeğinin ilk bisikletidir. 10. ay itibarıyla bebeğin bu bisiklete binmeye başlayabilir. Henüz pedal çeviremiyor olsa da ilk başlarda senin yönlendirmenle kullanabilir. 1.5-2 yaş civarında ise pedalları çevirebilmeye başlar.
Denge bisikleti: 2. yaştan başlayarak dengede durabilmeyi öğrenebilir. Yani denge bisikleti yaşı gelmiş olur. İdealde çocuk bisikletine geçmeden ve hemen hemen 2-3 yıl boyunca denge bisikletini kullanabilir.
Çocuk bisikleti: 5 yaşından itibaren kullanılan bisiklettir.
Şimdi artık bu bisiklet çeşitlerinin detaylarına inelim ve doğru seçimi nasıl yapacağını anlatalım.
1. 3 tekerlekli bebek bisikleti
Bu bisikletlerde ikisi önde, biri arkada olmak üzere üç geniş tekerlek bulunur. Temel amacı, tabii ki bebeğinin pedal çevirmeyi öğrenmesi ve eğlenmesini sağlamak!
Bu tip bisikletleri seçerken şu özelliklere dikkat etmeni öneririz.
Taşıma kapasitesi kaç kg?
Bebeğinin ilk bisikletinin taşıma kapasitesini bilmen çok önemli. Taşıma kapasiteleri genelde 15-25 kg arası. Ancak daha fazla olanlar da var.
Ne kadar süre kullanabilirsin?
Taşıma kapasitesi burada en önemli etken. İlk bisikletlerin çoğu 10 ay-36 ay arası kullanılabiliyor. Ama 48 ya da 54 aya kadar kullanılabilenler de yok değil.
Ebeveyn kontrolü var mı?
Bu özelliğin olması için bebek bisikletine bir itme kolu yerleştirilir. Böylelikle gerek duyduğunda itme kolu yardımıyla bisikleti yönlendirebilirsin. Farklı yetişkinler ya da büyük kardeşler tarafından yönlendirilebilmesi için itme kolunun yüksekliğinin ayarlanabilir olması ve yönlendirmeye gerek duyulmadığında fazlalık olmaması için itme kolunun çıkabilir olmasına dikkat etmeni öneririz.
Oturma yeri genişçe ve rahat mı?
İlk bisikletinin bebeğini rahat ettirmesi önemli. Çünkü bebeğin ilk bisiklet yaşında yavaş yavaş kendi başına bir şeyler yapmaya, başarmaya çalışır. Özgüvenini sağlaması, başardığını fark etmesi için rahatlığa ve güvene ihtiyacı olur. Alışveriş yaparken “Bebek bisiklet koltuğu yeterince rahat mı, bebeğinin öne arkaya ya da yanlara kaymasını önleyecek yapıda ve şekilde mi?” gibi soruları sormalısın.
Ön barı var mı? Çıkarılabilir mi?
Bu özellik, bebeğinin 3 tekerli bebek bisikletine ilk binmeye başladığı dönemlerde öne ya da yanlara doğru kaymasını engellemesi açısından önemli. Ön barının çıkarılabilir olması ise bebeğin ustalaştığında kendi kendine bisiklete binip inmesini sağlar.
Emniyet kemeri var mı?
Emniyet kemeri özelliği de tıpkı ön bar gibi güvenlik açısından önemli. İlk başlarda 3 ya da 5 nokta emniyet kemeri olanları tercih etmeni öneririz.
Tentesi var mı? Yüksekliği ayarlanabilir mi?
İlk bisiklet yaşlarında bebeğinin en çok sevdiği yer muhtemelen “dışarısı”. Dışarıda olmak, değişik şeyler görmek, enerji harcamak, keşfetmek gelişimi için de gerekli. Güzel havalarda dışarıda olunca da kafasına güneş geçer mi diye endişelenmek yerine tenteli bir modeli tercih edebilirsin. Tentenin yüksekliğinin ayarlanabilir olması gölge kontrolünü sağlayabilmen için önemli.
Ayak koyma ünitesi var mı?
Pedal çevirmeyi öğrenene kadar ya da pedal çevirmekten yorulduğunda, bebeğinin ayağını koyabileceği bir ayak desteği iyi olur. Aksi halde, ebeveyn kontrollü bisikletlerde, ayağını dönen pedallara çarpması ya da yerde sürümesi mümkün. Bazı ebeveyn kontrollü bisikletler bunu engellemek için ebeveyn kontrolü sırasında pedalların dönmesini engelliyor, bunu da belirtelim.
Bebeğin için eğlenceli mi?
Biliyorsun ki ne tür bebek araç gereci alırsan al bebeğini heyecanlandırması, ona keyif vermesi, kullanma isteği yaratması lazım. Dolayısı ile müziği var mı, kornası onu huzursuz edecek mi, her şeye detaylıca dikkat etmelisin.
Bebeğinle birlikte büyüyor mu?
Biliyoruz ki bazı bebek bisikleti modellerinin taşıma kapasitesi oldukça fazla, dolayısı ile kullanım süreleri de daha uzun. Ancak zaten bebeklik dönemi çabuk sona eriyor ve çocuklar denge bisikletine ya da çocuk bisikletine geçiyor. Yani bu özellik, en çok dikkat etmen gereken özelliklerden biri değil bizce.
Bebek bisikleti aksesuarları var mı?
Biz yetişkinlere “Bir bisiklet çiz.” deseler muhakkak çizimimize bir sepet ekleriz, değil mi? Ön sepet de olur, arka sepet de ama bir bisiklet sepetsiz olmaz! Sadece ikonik olduğundan değil; fonksiyonel olması da sepeti sevmemiz için önemli bir neden. Hem bu sepetle bebeğinin eşyalarını ve oyuncaklarını taşıyabilirsin. Sepeti yok ama sırt çantası mı var? Eh, o da olur.
Bebek arabası kullanılabiliyor mu?
Bazı bisikletlerin oturma koltukları 360 derece dönebiliyor. Ön barları, itme kolu, tentesi, emniyet kemeri olan bu tip bisikletler bebek ileriye doğru bakarken standart bir bebek bisikleti görevi görürken, seyahat yönünün tersine döndürüldüğünde ebeveyne dönük bir bebek arabası gibi kullanılabilir.
Peki ya bütçe?
Bebek bisikleti fiyatları o kadar değişken ki. Eminiz bütçene uygununu kolayca bulabilirsin. Piyasada 50 TL’ye de bebek bisikleti var 450 TL’ye de. Önemli olan güvenli ve bebeğin için doğru bisiklet olması.
Bebeğinin bisikletten düşmeden pedal çevirme ustası bile olabileceği, eğlenerek ve bağımsız bir şekilde bisiklete binmenin keyfini yaşayabileceği bebek bisikletlerinden sonra sıra geldi denge bisikletlerine.
2. Denge bisikleti
Çok da aşina olmadığımız şekilde pedalsız olarak kullanılan bu bisikletler, bebeğinin denge ve yönlendirme becerilerini geliştirirken özgüvenini de arttırır.
Bir denge bisikleti seçerken şu özelliklere dikkat etmeni öneririz.
Tekerlek boyutu nasıl?
Çoğu denge bisikletinin jantı 12’’. Eğer çocuğun okul çağındaysa ya da henüz okul çağında değil; fakat uzun boylu bir çocuksa 14’’ ya da 16’’ olanları da tercih edebilirsin. 10’’ olanlar çoğunlukla denge bisikletine çok yeni başlayan çocuklar için kullanılsa da biliyorsun ki çocuklar çok çabuk büyür. Bu yüzden tercihin yine de 12’’liklerden olsun.
Yükseklik ayarı var mı?
Her ne kadar tekerlek boyutu bir bisikletin boyutu hakkında genel bir bilgi verse de, çocuğun için en doğru boyutu bisikletin yüksekliği gösterir. Peki, doğru olan yükseklik ne? Çocuğunun ayakları yere değmeli, bisikleti ittirebilmeli ve rahatça oturabilmeli. Boyu uzadığında selesinin yükseltilmesi mümkünse kullanım süresi biraz daha uzar. Çoğu denge bisikleti 2-3 sene boyunca ya da çocuğun çocuk bisikletine geçene kadar kullanılabilir.
Ağırlığı kaç kg?
Denge bisikletleri, pedal ve zincir sistemi olmadığından, bebek ve çocuk bisikletlerinden daha hafif olur. Çok spor yapan, atletik çocuklar daha ağır denge bisikletlerini de kullanabilir; ancak koordinasyonu zayıf çocuklar ağır bisikletlerde zorlanır. Bu yüzden biz genel kurala kulak verelim: Denge bisikletinin ağırlığı çocuğunun kilosunun %30’undan fazla olmasın!
Bisikletin geometrisi nasıl?
Denge bisikletinin geometrisinden bahsederken temel olarak iki kıstasımız var. İlki sele ile gidon arasındaki, ikincisi de arka tekerlekle sele arasındaki boşluk. Sele ile gidon arasındaki boşluk öyle olmalı ki çocuğun rahatça oturup ellerini gidona koysun. Selenin en alçak konumu ile arka teker arasındaki boşluk ise kesinlikle fazla olmamalı. Buna da dikkat!
Tekerlek tipi ne?
Denge bisikletlerinde beş çeşit tekerlek tipi kullanılır.
- Pnömatik tekerlekler en çok tercih edilen ve en iyi olanlar.
- EVA köpük olanlar daha ucuz, daha hafif ve suda batmayan tip tekerlekler. Bunlar darbe emici özellikte değiller ve çoğu zeminde iyi çekiş özellikleri yok.
- Lastik tekerlekler Eva köpükten daha iyi fakat pnömatik olanlardan daha kötüler.
- Sert plastik olanlar en hafifler ancak kalite olarak en kötü olanlar.
- Son olarak “Big Apple” ya da “Fat Boy” tekerlek tipleri var. Ancak bunlar parklarda gördüğümüz bisikletlerle akrobatik hareketler yapan çocuklara göre.
Fren özelliği var mı?
Bir denge bisikletinin freni, aslında çocuğun kendi ayaklarıdır. Ancak el frenleri, çocuğu hem çocuk bisikletine daha iyi hazırlar hem ayaklarını ve bacaklarını herhangi bir kaza ihtimaline karşı korur.
Ayak desteği var mı?
Pek çok ebeveynin en çok merak ettiği sorulardan biri bu. Aslında denge bisikletinde ayak desteğine ihtiyaç duyulmaz. Ancak yine de bir özellik olarak tercih ediyorsan çocuğun ayağının parmak ucu kısmını değil de topuk kısmını dayayabileceği özellikte olanları tercih etmelisin; çünkü bu tiptekiler sürüş keyfine engel olmaz.
Denge bisikletinin iskeleti hangi materyalden üretilir?
Üretimde temelde üç tip materyal kullanılır.
1. Ahşap: Hem çok sağlıklı hem de çok estetik bir malzeme olan ahşabın en kötü özelliği özen istemesi. 2. Metal: Çelik ya da alüminyum olabilir. Alüminyum olanlar hem hafif hem de güçlü olurlar. Daha pahalı bisikletlerde kullanılırlar. Eğer bir metal bisikletin alüminyum olduğu özel olarak belirtilmemişse çelikten üretilmiş olduğunu anlayabilirsin. 3. Kompozit: Kompozit iskeletin en önemli özelliği, hafif olmasına rağmen ağır yük taşıyabilmesi.
Gidon tutma kolu nasıl?
Aslında en önemsiz özellikmiş gibi düşünülse de bir denge bisikletinin en önemli güvenlik kriterlerinden biri. Çocuğunun kolayca kavrayabileceği kalınlıkta olması çok önemli.
Ne kadar bütçe ayırmalısın?
Denge bisikletlerinin fiyatları pek de ucuz sayılmaz. 150 ila 750 TL arası değişiyor.
Denge bisikleti seçimi konusundaki temel kuralları da öğrendiğine göre artık geldik çocuk bisikletine.
3. Çocuk bisikleti
Çocuk bisikleti alırken dikkat etmen gereken özellikler, bebek bisikleti için belirttiğimiz kriterlerle denge bisikleti için belirttiklerimizin bir karışımı olacak.
Bisiklet çocuğuna uygun boyutta mı?
Çocuk bisikleti seçerken en çok dikkat etmen gereken konu işte bu! Eğer bisiklet çocuğun için çok büyükse ya da çok küçükse bu, kesinlikle potansiyel bir tehlike anlamına gelir. Bisikletin boyutunun doğru olup olmadığını anlamanın da iki yolu var. Birincisi tekerlek çapı (jantı) ikincisi de bisiklet yüksekliği.
- Çocuğunun ilk bisikletinin jantı 12’’-16’’ arasında olmalı. (Çocuğun büyüdükçe, boyu uzadıkça 20’’ ve 24’’e geçebilirsin).
- Janttan sonra da yüksekliği çocuğunun boyuna uygun olanı seçmelisin. Uygun yüksekliği nasıl anlayacaksın? Selenin en alt pozisyonunda çocuğunun ayakları yere değiyorsa ve bisikleti itebiliyorsa ya da durdurabiliyorsa bu, yüksekliğin doğru olduğunu gösterir. Çocukların boyları çabuk uzadığı için daha uzun süre kullanabilsin diye çocuğuna büyük olan bir bisikleti sakın alma. Çünkü çocuğunun durduramadığı bisiklet kesinlikle doğru bisiklet değildir, bunu unutma!
Bisikletin ağırlığı kaç kg?
Bir çocuk bisikleti ağırlığı, idealde çocuğun ağırlığının %40’ından fazla olmamalı. Eğer çocuk bisiklet modelleri içerisinde seçim kriterlerine uyan birkaç tanesini belirlediysen ve hangisini seçeceğine tam olarak karar veremiyorsan en hafif olanı seçmeni öneririz. Ama özellikle belirtelim, ancak diğer kriterleri sağlıyorsa en hafifini seçebilirsin. Sadece hafiflik, bisiklet seçiminde kesinlikle en önemli kriter olamaz.
Bisikletin geometrisi kullanım için rahat mı ve güvenli mi?
Bisikletin geometrisi biliyoruz ki biraz fazla genel bir tanım. Şu tanımı biraz günlük hale getirelim. Şöyle ki;
- Çocuğun, çocuk bisikletine yeni geçtiyse seçeceğin bisikletin ağırlık merkezi yere yakın olsun. Böylelikle çocuğun bisikleti daha kolay kontrol edebilir ve daha güvenli bir şekilde sürebilir.
- Gidon uzaklığı optimum uzaklıkta olsun. Yani kollar ne dümdüz olacak kadar uzakta ne de dirseklerin çok kıvrılmasına neden olacak şekilde yakında olsun.
- Gidon yüksekliği optimum yükseklikte olsun. Yani çocuğun seleye oturduğunda belden çok eğilmesin. Beli dik durabilsin.
Fren sistemi iyi mi?
Bir çocuk bisikleti ancak frenleri iyiyse iyidir. Sakın aklından çıkarma! Çocuk bisikletlerinde karşılaşılan iki çeşit fren sistemi var:
1. Ters pedal freni: Bu fren sistemi 12’’ ve 14’’lik bisikletlerde hemen hemen standart olarak bulunur. Çünkü hem çok ucuz hem de bakımı kolay. Ancak çocuklar pedalları geri geri çevirmeye çok yatkın olurlar. Hele de yeni yeni pedal çevirmeye başladılarsa. Bu da istenmeyen ani frenlere neden olur ki oldukça tehlikeli durumlar yaratabilir.
2. El freni: Çocuklar 3.5 yaşlarına geldiğinde el-göz koordinasyonları artmıştır ve bir çocuk bisikletinin el frenini rahatlıkla çalıştırabilirler. Her ne kadar el freni ters pedal frenine göre daha etkili olsa da, çocuğun el frenini kolayca kullanamıyorsa ya da el freni ona çok sert geldiyse doğru seçim olmaz. Ama iyi tasarlanmış bir el frenini kesinlikle ters pedal frenine tercih etmelisin. Bir de çocuğuna muhakkak el frenini kullanmayı öğretmelisin.
İki pedal arasındaki genişlik nasıl olmalı?
İki pedal arasındaki genişlik, çocuğunun bisikleti rahatça kullanabilmesine yetecek şekilde olmalı. Yani dar da olmamalı geniş de.
Destek tekerlekleri var mı? Destek tekerlek takılabiliyor mu?
Eğer çocuğun çocuk bisikleti kullanmadan önce denge bisikleti kullanmadıysa bir süreliğine destek tekerleğine ihtiyaç duyabilir. Bu dört tekerlekli bisiklet tipi, çocuğunun bisiklet kullanmayı öğrenmesini kolaylaştırır ancak iki tekerlekli bisiklete geçme sürecini uzatır. Yine de güvenlik açısından gerekli görüyorsan destek tekerlekleri olan ya da takılabilen bisikletleri tercih etmelisin.
Zili var mı?
Çocuk bisikletinin olmazlarından biri de zil. Seçtiğin bisiklette zil yoksa bile kolaylıkla taktırabilirsin. Ancak bisiklette zil olması, herkesin o zili duyabileceği anlamına da gelmez. Bu yüzden çocuğuna iyi bir bisiklet güvenlik eğitimi vermelisin.
Bisiklet lambası var mı?
Aynı zil gibi satın almayı düşündüğün bisiklette lamba yoksa da taktırabilirsin. Her ne kadar gece geç saatlerde ya da karanlıkta çocuğunun bisiklet kullanması güvenli değilse de gündüz kullanımında dahi bisiklet lambasının olması ekstra güvenlik sağlar.
Ne kadar bütçe ayırmalısın?
Piyasada o kadar çok çeşit, o kadar farklı fiyat var ki seçim yapman pek de kolay değil. 150 TL’ye çocuk bisikleti de var 900 TL’ye de. Öncelikle bir bütçe aralığı belirle sonra da anlattığımız özelliklere uygun olup olmadığına bak. Umarız bu satın alma kararını kolaylaştırır.
Bebeğinin ya da çocuğunun yaşına uygun bir bisiklet seçtin ve doğru seçimi yaptığından eminsin. Peki bu güvenlik için yeterli mi? Tabii ki değil. Başka nelere dikkat etmelisin. Hadi hızlıca bir özetleyelim.
Kask: Her ne kadar kazaları engellemese de bisiklet kaskı, çocuğunu koruyabilir. Güvenlik standartlarına uygun bir kask almanı öneririz.
Kilit: Çocuğunun bisikletine bir kilit almanı öneririz. Hele de büyük bir şehirde yaşıyorsan.
Pompa: Lastiğin sönme ihtimaline karşı her zaman bir pompa bulundurmalısın. Eğer çocuğun lastiği şişirebilecek kadar büyüdüyse ona lastiği nasıl şişireceğini öğretmeni öneririz.
Süsleme: Çocuklar bisikletlerini kişiselleştirmeye bayılırlar. Üstelik çıkartmalar ve aksesuarlarla bunu sağlamak oldukça kolay. Güvenlikle ilgili bir konu olmasa da önemli.
Bisiklet bakımı: Tüm araç gereçler gibi bisikletler de iyi bakıldığında daha uzun ömürlü olur. Düzenli olarak bisikleti kontrol edip bakımını yapmanı öneririz. Her seferinde çocuğunu bakıma dahil etmen, hem sorumluluk almasını hem de bisiklet bakımını ve çalışma sistemini öğrenmesini sağlar.
