Çocuk hakları nedir?
Dünya üzerindeki tüm çocukların; yaşama, barınma, sağlık ve eğitim gibi temel alanlarda ve fiziksel, psikolojik ya da cinsel sömürü gibi durumlara karşın korunmaları üzere doğuştan sahip oldukları hakların her birini kapsayan evrensel bir kavramdır.
Çocuk Hakları Sözleşmesi nedir?
Dünya üzerindeki tüm çocukların cinsiyetlerine, etnik kökenlerine ve dinlerine bakılmaksızın, onların haklarını korumayı amaçlayan ve taraf devletlerin, sözleşmede yer alan yükümlülüklere uymak üzere anlaştıkları bildirgedir.
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin maddeleri neler?
Çocuk Hakları Sözleşmesi (ÇSH), 54 maddeden oluşuyor. Fikir edinmen açısından sözleşmede yer alan maddeler kapsamında çocuk hakları nelerdir, kısaca bahsedelim!
- Yaşama ve gelişme hakkı,
- Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma hakkı,
- Sağlık hizmetlerinden faydalanabilme hakkı,
- Eğitim hakkı,
- İnsani şartlarda yaşam hakkı,
- İstismar ve ihmalden korunma hakkı,
- Ekonomik sömürüden korunma hakkı (çocuk işçiler),
- Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı,
- Düşünce özgürlüğü hakkı,
- İfade özgürlüğü hakkı,
- Engelli çocukların hakkı,
- Dinlenme, eğlence ve kültürel faaliyetler için zamana sahip olma hakkı.
Tatsız bir konu ama okumanda fayda var: Çocuk İstismarı Nedir? Nasıl Anlaşılır ve Önlem Alınır?
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi ne zaman kabul edildi?
Çocuk Hakları Sözleşmesi, BM tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilmiş.
Türkiye, Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni ne zaman kabul etti?
Ülkemizde Çocuk Hakları Sözleşmesi 1990 yılında imzalanmış, ancak birtakım çekinceler nedeniyle sözleşme yürürlüğe 4 Mayıs 1995 yılında girmiş.
Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni hangi ülkeler imzalamıştır?
Bugün, ülkemizin de içlerinde bulunduğu yaklaşık 142 ülke, Dünya Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni imzalamış durumda.
Dünya Çocuk Hakları Günü ne zaman kutlanır?
Dünya genelinde her yıl 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kutlanıyor.
Çocuk Hakları Bildirgesi hangi şehrin adıyla bilinir?
Çocuk Hakları Bildirgesi, sözleşmenin öncesini kapsayan bir döneme ait. Aslında çocuk haklarına yönelik ilk adım, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Cenevre’de atılmış. Burada kurulan özel bir örgüt tarafından, çocukların öncelikli olarak her türlü ihmal ve istismara karşı korunmaları amacıyla Uluslararası Çocuk Hakları Bildirgesi hazırlanmış.
Bu bildirgenin Cenevre’de hazırlanmış olması nedeniyle de ismi, Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi olarak biliniyor. 1924 yılında hazırlanan bu bildirge, daha sonra çocuk haklarına dair sözleşme yapılmasına önayak olmuş.
Türkiye’de çocuk hakları nelerdir?
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde yer alan hükümlerin ülkemizde uygulanmasının takibinden, kuruluş olarak Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü sorumlu durumda.
Çocuk hakları gelişmiş ülkelerde iyi bir şekilde korunurken, gelişmemiş ülkelerde ne yazık ki durum böyle değil. Beslenme ve barınma gibi temel ihtiyaçlardan bile mahrum kalan çocuklar, sömürüye uğrayabiliyorlar. Çocuğun hak ve özgürlükleri ihlal edilebiliyor.
Çocuk hakları her ne kadar bu bildirgeyi kabul eden devletler tarafından güvence altına alınmış olsa da; hem ülkemizde hem de dünya genelinde Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin uygulanabilirliği konusunda şaibe söz konusu. Daha fazla denetim ve iyileştirmeye ihtiyaç olduğu yadsınamaz.
Çocuk hakları nasıl korunur?
Taraf devletlerin, üstlendikleri bu yükümlülükleri yerine getirme konusundaki hassasiyetlerini incelemek üzere kurulan, Çocuk Hakları Komitesi (ÇHK) var. Bu komitede, sözleşmeyi imzalayan ülkeleri denetlemek üzere 18 bağımsız uzman bulunuyor.
Devletler, Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni kabul ettikten 2 yıl sonra ÇHK’ya, başlangıç raporu ve bundan sonraki her 5 yılda 1 de ayrıca rapor sunmak zorundalar. UNICEF ve Uluslararası Af Örgütü gibi çocuk haklarının ihlaline karşın çalışmalar yapan ve çocukların haklarını savunan çocuk hakları ile ilgili sivil toplum kuruluşları da var.
Tüm bunların yanı sıra, vatandaş olarak biz yetişkinlerin de çocukların hakkını koruma ve onlara iyi bir gelecek sunma konusunda hassasiyet göstermesi gerektiğini göz ardı etmeyelim.
