Fetal alkol sendromu nedir?
Hamilelik sırasında anne adayının alkol kullanımı nedeniyle ortaya çıkan fetal alkol sendromu, bebekte hafif ya da şiddetli fiziksel ve zihinsel doğum kusurlarına yol açabilen bir bozukluk olmasıyla biliniyor. Çocukta fiziksel ya da davranış ve öğrenme ile ilgili sorunları içeren tüm bu bozukluklar FASD (fetal alcohol spectrum disorders) çatısı altında toplanıyor. Bilinen fetal alkol sendromu çeşitleri ise şunlar:
- Fetal alkol sendromu (FAS),
- Kısmi fetal alkol sendromu,
- Alkole bağlı doğum kusurları (ARBD),
- Alkolle ilgili nörogelişimsel bozukluk (ARND),
- Prenatal alkole maruz kalma ile ilişkili nörodavranışsal bozukluk (ND-PAE).
Fetal alkol sendromu neden olur?
Fetal alkol sendromu nedenindeki en temel faktör, anne adayının gebelik boyunca alkol tüketmesidir. Hamilelik sırasında içilen alkol göbek kordonu yoluyla bebeğe geçer ve gelişim dönemindeki bebeği ya da fetüsü etkiler. Fetüsün metabolizması bir erişkine göre çok daha yavaş bir şekilde alkolü parçalayabilir. Kandaki alkol miktarı fetüste anne adayına göre hem daha yüksektir hem de alkol fetüsün kanında daha uzun süre kalır. Eğer anne çok fazla alkol kullanıyorsa risk daha da artar.
Hamilelik sırasında ya da hamile kalmaya çalışırken alınması gereken belli bir alkol miktarı yok. Çocuğunun fetal alkol spektrum bozukluğuna sahip olmasını önlemek için hamileyken de hamilelik planlarken de alkol almamalısın.
Fetal alkol sendromu belirtileri
Alkolün her vücuttaki etkisi farklı olduğu için fetal alkol spektrum bozukluğunun şiddeti kişiden kişiye değişiklik gösterebiliyor. Çok çeşitli problemleri kapsayan fetal alkol sendromu fiziksel belirtileri şunları içerebilir:
- Düşük vücut ağırlığı,
- Küçük kafa boyutu,
- Ortalamadan daha kısa boy,
- Burun ve üst dudak arasında düzgün bir çıkıntı gibi anormal yüz özellikleri (Bu çıkıntıya philtrum deniyor.),
- Zayıf koordinasyon,
- Görme veya duyma sorunları,
- Bebekken uyku ve emme problemleri,
- Kalp, böbrekler veya kemiklerle ilgili sorunlar.
Fetal alkol sendromunda görülen diğer semptomlar da şunlar:
- Hiperaktivite,
- Odak eksikliği,
- Hafızada zayıflık,
- Öğrenme güçlüğü,
- Konuşma ve dil gecikmesi,
- Zihinsel engel ya da düşük IQ,
- Zayıf muhakeme ve yargılama becerileri,
- Okulda zorluk (özellikle matematikte).
Öğren: Çocuklarda Dil ve Konuşma Terapisi Hakkında Merak Ettiğin Her Şey
Fetal alkol sendromu tanı kriterleri neler?
Fetal alkol sendromu tanısını netleştirebilmek için yapılan belli bir test yok. Bebekte görülen anomaliler ve gebelikte kullanılan alkol ile tanıyı koymak biraz daha kolay.
Bebeğin FAS’lı olduğunu teşhis edebilmek için anormal yüz özelliklerine ve merkezi sinir sistemi sorunlarına sahip olduğunun belirlenmesi gerekiyor. Bebek büyüdükçe tanıyı doğrulamaya yardımcı olabilecek başka semptomlar da ortaya çıkabiliyor.
Buna da dikkat: Nöral Tüp Defekti Nedir? Nasıl Önlenir?
Fetal alkol sendromu tedavisi nasıl yapılır?
Fetal alkol sendromu direkt olarak tedavi edilemiyor olsa da tanı ne kadar erken konulursa uygulanan tedavi yöntemleriyle bebek için o kadar fazla ilerleme kaydedilebiliyor. Çocuğundaki semptomlara bağlı olarak çok sayıda uzman desteği ya da alternatif tedavi yöntemine ihtiyacın olabilir.
Çocuğundaki bazı semptomlara yardımcı olacak ilaçlar, davranış ve eğitim terapisi, ebeveyn eğitimi ve diğer alternatif yaklaşımlar dahil olmak üzere yönelebileceğin pek çok tedavi seçeneği var. İyi bir tedavi planı çocuğu hem yakından izlemeyi hem de süreç içerisindeki ihtiyaçlarla birlikte gelişen değişiklikleri kapsıyor.
Sevgi dolu bir ev FAS’lı çocuk için en ideal ortam olacaktır. Evdeki rutin bozulmalara karşı onlar, ortalama bir çocuktan çok daha hassaslar. Evde şiddete ve istismara maruz kalan FAS’lı çocuklar hayatlarının ilerleyen dönemlerinde şiddet ve madde bağımlılığı gibi sorunlara karşı eğilimli oluyorlar.
FAS’ı tedavi eden bir ilaç olmasa da bazı ilaçlar hastalığın yol açtığı semptomları hafifletebilir, bunlar;
- Üzüntü ve olumsuzluklarla ilgili sorunları tedavi etmek için kullanılan antidepresanlar,
- Hiperaktivite, dikkat eksikliği ve diğer davranışsal sorunların tedavisi için kullanılan uyarıcılar,
- Saldırganlık ve kaygıyı tedavi etmek için nöroleptikler,
- Kaygıyı azaltmak için kullanılan anksiyete ilaçlarıdır.
Tüm bunların dışında ebeveynlerin fetal alkol sendromu için alternatif tedavi arayışları olabiliyor. Bunlara masaj ve akupunktur gibi uygulamalar dahil edilebiliyor. Egzersiz ve yoga gibi hareket tekniklerini içeren alternatif tedaviler de sürece katkıda bulunabiliyor.
Anlattık: Çocuklarda Kaygı Bozukluğu ve Tedavisi
Fetal alkol sendromu nasıl önlenir?
Fetal alkol sendromunu hamilelik boyunca alkolden uzak kalarak önleyebilirsin. Eğer bir gebelik planlıyorsan ve alkol sorunun varsa mutlaka bir uzman desteği almalısın.
Bu da ilgini çekebilir: Fetal DNA Testi Nedir, Neden Yapılır?
