Düztabanlık nedir?
Çocuklarda düztabanlık dediğimiz şey, ayağın iç kavisinin yere yakın olması durumudur. Tıp dilinde pes planus, halk dilinde ise taban düşüklüğü olarak adlandırılır.
Bebeklerde düztabanlık bir istisna değil; neredeyse zorunluluk diyebiliriz. Bu durum sıklıkla çocukluk dönemine kadar devam eder ve en az 5 yaşına kadar görülür.
Ayaktaki kavisin gelişmesi yaşamın ilk 10 yılı içerisinde olur. 5 yaşından sonra daha aktif bir gelişme görülür. Eğer 7-8 yaşlarından sonra ayağın iç kavisinde bir gelişme yoksa ve ayak topuğunda da dışa doğru bir kayma varsa bu, normalden farklı bir duruma işaret ediyor olabilir.
Düztabanlık neden olur?
Çocuklarda düztabanlık çok yüksek oranda genetik sebeplidir. Yani, anne ya da baba tarafından bir düztabanlık söz konusudur. Bunun dışından doğuştan bazı hastalıklardan kaynaklı olarak da düztabanlık görülebilir.
Çocukların düztaban olmasının birkaç nedeni olabilir. Bunlar;
- Erken çocukluk döneminde kemiklerin ve eklemlerin çok esnek olması,
- Çocukların ayaklarındaki kasların ayak tabanına gereken kavisi verecek kadar gelişmemesi,
- Bağ dokusu hastalıklarıdır.
Bunların gelişim göstermesi için çocuğunun, yeni yürüyen bir çocuğa göre daha fazla yürümesi gerekir.
Her şey yolunda mı, öğren: Bebeklerin Büyüme ve Gelişimini Etkileyen 7 Faktör
Düztabanlık belirtileri nelerdir?
- Arkadaşlarıyla oynadığında ya da uzun süre ayakta kaldığında ayaklarında ve baldırlarında ağrı oluyorsa,
- Akşamları ayak ağrısı yaşıyorsa,
- Ayakkabıları çok çabuk deforme oluyorsa,
- Özellikle 7-8 yaşlarından sonra ayakkabılarında çok çabuk şekil değişikliği meydana geliyorsa,
- Çok fazla yürümek ve oynamak istemiyorsa, çocuklarda düztabanlıktan bahsedilebilir.
Düztaban çocuklara belli bir yaşa kadar dokunulmaz, genellikle takip edilir. Herhangi bir özel düz taban ayakkabısı kullanılmaz. 7-8 yaş civarlarında ise bu durum basit bir operasyonla engellenebilir. 13-14 yaşlarından sonra daha ileri bir düztabanlık içinse detaylı bir cerrahi operasyon yapılır.
Düztabanlık hangi durumlarda sakıncalıdır?
Bir çocukta nadiren bükülemeyen bir düztabanlık olabilir. Bu durumda çocuklar ayaklarını yukarıya ve aşağıya ya da bilekten yana hareket ettirmekte zorlanabilirler. Bükülemeyen düztabanlık daha çok ergenlik yaşlarında gelişir ve çocuk doktoru tarafından mutlaka görülmesi gerekir.
Bulgular arasında;
- Ayak ağrısı,
- Ayağın iç kısmındaki basınç noktaları veya yaralar,
- Sert bir ayak,
- Ayağın sağ-sol ya da bileğin aşağı-yukarı hareketlerinde kısıtlama bulunur.
Düz taban tedavisinin daha ileri uygulamaları için çocuk ortopedisti ya da deneyimli bir ayak hastalıkları uzmanından destek alman gerekir.
Askerlik durumuyla da ilgili bilgilendirme yapalım. Zamanında, düztabanlık askerlik için engel olarak görülmüş olsa da günümüzde tam tersi bir durum var. Düztabanların ayaklarının, yerin sert etkilerini daha iyi emdiği düşünüldüğü için diğerlerine nazaran daha az sakatlandıkları ileri sürülüyor.
Hangisini almalısın: Bebek Ayakkabısı Seçim Rehberi
Düztaban tedavisi nasıl yapılır?
Arkı gelişmeyen çocukların, ayakları çok gergin veya ağrılı olmadığı sürece tedavi edilmelerine gerek görülmez. Düz taban için tabanlıklar arkın gelişmesine yardımcı olmaz, aksine daha büyük sorunlara neden olabilir.
Ancak düztabanlığın belli formlarının farklı şekillerde tedavi edilmesi gerekebilir. Önemli olan, düztabanlığın çocuğa ne kadar rahatsızlık verdiği. Bu anlamda da doktorun tecrübesi çok önemli.
Çocuğunun aşil tendonunda sertlik olabilir ve ayak hareketleri kısıtlanabilir. Bu sertlik düztabanlığa neden olur ve genellikle özel germe egzersizleriyle aşil tendonu uzatılabilir. Eğer ileri yaşta çocuğunu engelleyecek bir durum söz konusuysa düztabanlık ameliyatıyla bu durum tamamen düzeltilebilir.
Çocuklar için düztaban egzersizleri neler?
Düz taban egzersizleri için çocuklara önerilen başlıca hareket, aşil germedir. Aşil, arka kısımda topuğa yapışan kalın bir tendondur. Düztabanlıkta aşil, kısalmaya yatkın olduğu için germe egzersizlerinin çok faydası vardır. Gelelim nasıl uygulayacağına:
- Yatar pozisyondayken dizler kırılmadan, bacak düz pozisyonda tutulmalı. Ayak yukarıya doğru gerdirilmeli. Bu şekilde en az 30 saniye beklenmeli ve hareket sabah-akşam 3 kez tekrarlanmalı. Bornoz kemeri gibi herhangi bir araçla da denenebilir.
- Buna ek olarak ayakla kalem yakalama, kumda yürüme gibi birtakım egzersizler de ayak kaslarının kuvvetlenmesine yardımcı olur.
- Ayakkabı tabanının belli bir incelikte olması da ayak kaslarını güçlendirir.
Düztabanlar nasıl ayakkabı giymeli?
- Yürümeye yeni başlayan çocuklar kesinlikle çok yumuşak tabanlı ayakkabılar giymeliler. Mes gibi yalnızca ince deriden yapılan çocuk patikleri bunun için çok uygundur. Çok kalın tabanlı ayakkabılardan özellikle uzak durmalısın.
- Yumuşak tabanlı ayakkabılar ile en az 5 yaşına kadar çocuğunun ayak kaslarının gelişimini desteklemelisin.
- Ayak kavisi düzgün bir şekilde geliştikten sonra daha ortopedik sayılabilecek kalın tabanları ayakkabılara geçebilirsin.
- Ayakkabıya iki ucundan, burnundan ve topuktan bastırdığında ortadan ikiye çok rahat katlanmamasına dikkat etmelisin.
- Buruna yakın kısımdan katlanması, topuk kısmının ayağı çok iyi kavraması ve iki parmak ile çok kolay ezilmemesi önemli.
- Topuk ve burun kısmının rahat ve yumuşak deriden olmasında fayda var.
Ayaklarda görülen bir başka problem: Pes Ekinovarus (Çarpık Ayak) Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
İçe basma nedir, neden olur?
Çocuklarda içe basma genellikle tibia kemiğinin içeriye doğru dönük olmasından kaynaklanır. Bu duruma internal tibial torsiyon denir. Eğer içe basma 3 ila 10 yaşlar arasındaysa buna, medial femoral torsiyon denir.
İçe basma tedavisi nasıl yapılır?
Uzmanların bir kısmı, 6 ayın altındaki bebeklerde tedaviye gerek olmadığını savunuyor. Erken çocukluk döneminde içe basma genellikle zaman kendiliğinden düzelir ve tedavi gerektirmez. Ancak çocuğun yürürken zorlanıyorsa çocuk doktorunun tavsiyesiyle bir ortopediste gitmende fayda var.
Geçmişte bu sorun için gece ateli kullanılıyormuş. Ancak bağlantı parçaları olan bu özel ayakkabıların etkili bir tedavi sunduğu kanıtlanamamış. Dolayısıyla;
- Düzeltici ayakkabılar,
- Bükücü kablolar,
- Gün içinde atel takmak,
- Egzersiz,
- Ayak tabanlıkları gibi tavsiye edilmeyen tedavi yöntemlerinden kaçınmalısın.
Çocukların büyük bir kısmı kurbağa veya W şeklinde otururlar. Sana tavsiyemiz, çocuğun bu şekilde oturduğunda onu uyarman ve bağdaş kurmaya teşvik etmen yönünde.
Normal şartlarda içe basma ergenliğe doğru kendiliğinden düzelir ya da büyük ölçüde azalır. Çok nadiren ergenlikten sonra da devam edebilir. Eğer içe basma, çocuğun koşarken ayaklarının birbirine dolanarak düşmesine sebep olacak derecedeyse cerrahi müdahale gerekebilir.
Bu da ilgini çekebilir: Çocuklarda Yetersiz Büyüme Nasıl Anlaşılır?
