Çocuklar neden obez oluyor?
Obezitenin 2 türü var:
- Yeme alışkanlıklarından kaynaklanan basit obezite,
- Endokrin ve genetik bozukluklardan kaynaklanan, nadir görülen obezite.
Çocuklarda Endokrin Hastalıkları Nelerdir? Belirti ve Tedavileri Nasıldır?
Çocuklarda obezitenin temelinde yatan sebep, alınan kalori ile harcanan kalori arasındaki enerji dengesizliği. Artan enerji vücutta yağ kitlesi olarak depolanıyor, buna bağlı olarak kilo artıyor ve obezite oluşuyor.
Vücuda fazladan alınan her 7000 kalori 1 kilo yağ olarak depolanıyor. Çocuklarda obezitenin önüne geçmek için yeme alışkanlıkları ve hayat tarzına dikkat etmek çok önemli.
Çocuğun obez olduğu nasıl anlaşılır?
Birçok ebeveyn çocuk iriliğini obezite ile karıştırıyor. Yuvarlak göbek, tombul yanaklar ve gamzeli dizler her zaman çocuklarda obeziteye işaret etmiyor. Böyle bir şüphen varsa öncelikle doktoruna danışmalısın. Çocuğum obez mi demeden önce yanıtlanması gereken iki soru var:
- Çocuğun gerçekten aşırı kilolu mu görünüyor?
- Çocuğunun kilosu yaşına, cinsiyetine ve boyuna göre ortalamanın %20 daha mı üstünde?
Eğer iki soruya da cevabın hayır ise çocuğunun kilosuyla ilgili endişelerinin yersiz olduğunu söyleyebiliriz.
Çocuklarda Yetersiz Büyüme Nasıl Anlaşılır?
Çocuklarda obezite belirtileri neler?
- Yorgunluk,
- Hareket azlığı,
- Nefes almakta güçlük,
- Bacaklarda ağrı.
Her ağrı da obezite anlamına gelmiyor tabii ki: Çocuklarda Bacak Ağrıması
Çocuğunun şişman olduğundan şüpheleniyorsan ve bu belirtileri gözlemliyorsan duruma bir an önce müdahale etmek için mutlaka uzman desteği almalısın.
Çocuklarda obezite kaç yaşında başlar?
Her ne kadar çocukluk çağı obezitesi yetişkinlikte şişmanlama riskini artırmasa da 4 yaşından itibaren alınan kilolar bu riski artırıyor.
Aşırı kilolu çocukların %10-40’ının yetişkinlikte %50-80 oranında şişman olacağı düşünülüyor.
Çocuklarda obezite kaç kiloda başlar?
Obezite hesaplamasında yaşa göre vücut kitle indeksi (VKİ) baz alınıyor. Çocuklarda vücut kitle indeksi hesaplamasının formülü ise şöyle:
Vücut kitle indeksi=Kilo (kg)/BoyxBoy (cm)
| Çıkan sonuca göre değerlendirmeler | |
|---|---|
| 18.5 kg/m²'nin altında olanlar | Zayıf |
| 18.5-24.9 kg/m² | Normal |
| 25-29.9 kg/m² | Fazla kilolu |
| 30-39.9 kg/m² | Obez (şişman) |
| 40 kg/m² | Morbid obez |
| 50 kg/m² | Süper obez |
Çocuklarda obezitenin artmasının nedenleri neler?
Son yıllarda giderek artış gösteren obezite probleminin bu denli yaygınlaşmasının altında yatan en büyük faktörler, hareketsiz yaşam ve kötü beslenme.
Teknolojik gelişmelerle birlikte çocuklar okul saatlerinin dışında kalan zamanlarının büyük bir çoğunluğunu bilgisayar ve telefon başında geçiriyorlar. Bu da daha fazla oturmak ve daha az kalori harcamak demek.
Günümüzde tüketimi artan fast food beslenme tarzının yaygınlaşması ve çocukların evde sağlıklı bir beslenme modeliyle yetişmemesi obeziteyi küresel bir problem haline getiriyor. Büyükanne ve büyükbabaların torunlarını ödüllendirmek için çikolata ve şekerlemelere başvurması da cabası.
Bak Bakalım Tanıdık Gelecek mi? Çocuk Beslenmesinde Yapılan 8 Hata
Obeziteye kimler daha yatkın?
Eğer çocuğun;
- Yemek seçiyorsa,
- Beslenme saatleri düzensizse,
- Yiyecekleri hızlı yiyorsa,
- Atıştırmalıklara çok düşkünse,
- Şekerli ve aşırı karbonhidratlı gıdalara karşı yönelimi varsa,
- Kızartma gibi bol yağlı yemeklere karşı koyamıyorsa,
- Fazla et tüketiyorsa,
- Sebze ve meyve tüketimi azsa (“Sebze Yediremiyorum Bu Çocuğa” Diyorsan Oku!),
- Hareketi azsa,
- Bilgisayar ya da televizyon başında uzun saatler geçiriyorsa obezite için tehlike çanları çalıyor demektir.
Uzm. Psk. Dan. Özlem Mumcuoğlu çocuklarda teknoloji bağımlılığını anlattı!
Çocuklarda obezite hangi sağlık sorunlarına yol açar?
- Hipertansiyon,
- Şeker hastalığı,
- Damarlarda tıkanıklık,
- Böbrek hastalıkları,
- Erken ergenlik,
- Kızlarda adet düzensizliği ve kıllanma,
- Safra kesesi iltihabı,
- Karaciğerde yağlanma,
- Kısa nefes durmaları,
- Horlama,
- Kanser riskinde artış,
- İskelet sorunları, kalçada eğrilme,
- Depresyon.
Çocuklarda obezite tedavisi nasıl yapılır?
Obezite tedavisinde öncelikle uzman bir hekim tarafından hastalığa yol açan bir sağlık problemi olup olmadığı araştırılıyor. Metabolik ya da hormonal bir sorun saptanırsa ilk olarak bunun tedavisi yapılıyor.
Obez çocuğun diyet listesinin mutlaka bir uzman tarafından hazırlanması gerek. Beslenme programının çocuğunun yaşına ve cinsiyetine uygun olması, onun büyüme ve gelişimini engellememesi çok önemli.
Çocuklarda obezite tedavisinde beslenme kadar önemli olan diğer husus, aktivitelerin artması. Gün içinde en az yarım saatlik aktivite, hafta sonları düzenli spor ve yürüyüşlerle çocuğun yaşam tarzında değişiklikler sağlanıyor. Tabii ki bu noktada senin desteğin çok önemli.
Obez çocuğun diyet listesi nasıl olmalı?
Öncelikle örnek bir çocuk diyeti programı için mutlaka bir uzmandan destek alman gerektiğini söyleyelim. Çünkü minik yavrunun ortalama bir çocuğa göre daha fazla ya da daha az yemesi gerekebilir. Bu nedenle çocuklarda diyet listesinin kişiye özel olması gerek.
Kimi uzman da çocuklara diyet değil; sağlıklı bir beslenme programı uygulanması gerektiği görüşünde. Sana bir diyet programı veremesek de ideal bir çocuk menüsünde neler yer alması gerektiğine dair örnek tablo hazırladık.
| Kahvaltı | Kuşluk | Öğlen | İkindi | Akşam | Uyku öncesi |
|---|---|---|---|---|---|
| ½ bardak portakal suyu | ½ dilim rafine edilmemiş tahıl ekmeği ile 2 çay kaşığı fıstık ezmesi | ½ ızgara peynirli sandviç (buğday ekmeği) | Buğday unundan poğaça | 30 gr rafine edilmemiş tahıldan ya da yüksek proteinli makarna (domates soslu olabilir) | Armut dilimleri |
| ½ bardak portakal suyu | ½ bardak süt | 1 dilim kavun | ½ bardak kayısı suyu | 1 çorba kaşığı rendelenmiş parmesan peyniri | Meyve suyu ile tatlandırılmış kurabiye |
| ½ bardak rafine edilmemiş tahıldan kahvaltı gevreği | ½ bardak süt | -------- | ¼ bardak pişmiş havuç dilimleri | -------- | ½ bardak süt |
| ½ dilimlenmiş muz | -------- | -------- | ½ bardak süt | -------- | -------- |
| ½ bardak süt ve gevrek | -------- | -------- | -------- | -------- | -------- |
1-6 yaş arasına özel: Çocuklarda Yaşlara Göre 6 Örnek Yemek Menüsü
Obez çocuğa yaklaşım nasıl olmalı?
Obez çocuğu olan ebeveynlere tavsiyeler verelim.
- Kesinlikle çevrenden işittiğin ya da internette popüler olduğunu gördüğün diyetleri uygulama. Çocuğunun kilo vermesi gerekiyorsa bunu mutlaka bir uzman kontrolünde yapmalısın.
- Onu kilosu için suçlama, çocuğunun bedenini sevmesini ve kendini tanımasına yardımcı ol. Yardım etmek istediğini yavruna hissettir.
- Televizyon başındayken ya da uzanmış bir şeyler okurken çocuğunun bir şeyler yemesine izin verme. Ama beslenmesine de bir kısıtlama getirme.
- Çocuğunun mümkün olduğunca reklamlardan uzak tutmaya çalış. Çocuklar reklamlarda gördükleri atıştırmalıkları isteyebiliyorlar.
- Beslenme şeklinle, gün içindeki aktivitelerinle ve stresli durumlarda bile verdiğin tepkilerle çocuğuna iyi bir örnek ol.
- Zaman zaman yemekleri birlikte pişirin. Bu sayede sağlıklı yemekleri tüketmeye karşı hevesi daha da artar.
- Yemek sırasında onunla sohbet et. Yemek saatlerini beslenme eğitimi süreci gibi değerlendirebilirsin. “Az ye.”, “Tabağındakileri bitirmeden masadan kalkmak yok.” gibi cümleler kullanma. Onu, sağlıklı beslenmeye eleştirerek ya da utandırarak teşvik edemezsin.
- Kilo vermesi gerekiyor diye ona atıştırmalıkları yasaklama. Sağlıklı atıştırmalıklara yönelmesini sağla.
Nefis ara öğünlükler: Yürüme Çağındaki Çocuklar İçin 9 Sağlıklı Atıştırmalık
- Sevdiği zararlı yiyeceklerden uzaklaşması kolay olmayacak. Bu nedenle şekerli ve yağlı gıdaları evde bulundurma. Onu bu tarz yiyeceklerle ödüllendirmeye ya da cezalandırmaya da çalışma.
Bunlar adeta öcü: Çocuğunu Uzak Tutman Gereken 18 Yiyecek
- Ailecek birlikte yapabileceğiniz egzersizlere yönel. Bu, onu motive eder.
Çocuk spor merkezlerini ve okullarını inceleyip fiyat teklifi almak için tıkla!
