Alerji nedir?
Alerji genel tabirle, aslında zararsız olan bir etkeni, vücudun yabancı ve tehlikeli bir madde olarak algılaması ve buna tepki vermesidir. Bu etkenler bir gıda da olabilir, masanın üzerinde biriken toz da! Çoğu insan için sağlıklı olan bir unsur, alerjisi olan insan için ciddi sorunlar yaratabilir.
Alerjiler genellikle bağışıklık sistemindeki bazı bozukluklar nedeniyle ortaya çıkar. Aynı zamanda genetik özellik de taşıyabilir.
Prof. Dr. Yonca Tabak röportajı: Çocuklarda Alerjiyi Tetikleyen Faktörler ve Tedavi
Alerjik astım (alerjik bronşit) nedir?
Astım; akciğerlere hava gönderen solunum yollarında görülen bir hastalık. Son yıllarda özellikle küçük çocukları ve şehirde yaşayan insanları etkilediği gözlemlenen astım, kronik yani tekrarlayan bir özelliğe sahip.
Bu yazıya da bakabilirsin: Belirtilerinden Tedavisine Bebeklerde Bronşit
Astımın nedenleri nelerdir?
- Hava kirliliği,
- İlk 3 yaştaki gıda alerjileri (süt, yumurta gibi),
- Başka solunum yolu hastalıkları,
- Genetik aktarım gibi nedenler, astımın gelişmesine etki eder.
Astım belirtileri nelerdir?
- Göğüs hırıltısı (özellikle gece ve sabahın erken saatlerinde),
- Şiddetli öksürük,
- Nefes darlığı,
- Hızlı nefes alma gibi durumlar en tipik astım belirtileridir. Bu belirtiler, alerjiyi tetikleyen unsurla karşılaşıldığında o kadar şiddetli şekilde görülür ki ortaya “astım krizi” denen ciddi bir nöbet çıkabilir.
Astım krizini tetikleyen etkenler nelerdir?
- Tozlu ortamlar,
- Polen,
- Küf,
- Ev akarları,
- Soğuk hava,
- Sigara dumanı,
- Egzersiz yapmak,
- Süt, yumurta gibi bazı alerjik besinler,
- Ev temizlik malzemelerinin kokusu,
- Stres gibi nedenler, astım krizlerini tetikleyen etkenlerin başında gelir.
Astım tedavisi nasıldır?
Astımı tümüyle ortadan kaldırmak henüz mümkün değil. Bu yüzden alerjik astım tedavisinde amaç, çocuğun belirtilerini ve krizlerin sıklık oranını azaltmaktır. Sürekli astık atağı yaşayan çocuklar için genellikle kortizon ağırlıklı ilaçlar reçete edilir.
Bu amaçla kullanılan astım ilaçlarının 2 türü vardır.
Çabuk rahatlatan kurtarma ilaçları: Bu ilaçların amacı, kriz anında hemen rahatlama sağlamaktır. Bu ilaçlar daralan solunum yollarını açar ve nefes darlığı ile hırıltıyı ortadan kaldırır. Bu ilaçlar, puff ya da nebülizatör olarak bilinen kompress yaparak içindeki ilacı buhara dönüştürür ve solunum yoluyla vücuda alınır. Hangi durumlarda, ne dozda alınacağı çocuğunun doktoru tarafından belirlenir.
Kontrol ilaçları: Bu ilaçlar her gün kullanılır. Astımı kontrol etmek, hırıltıları önlemek için reçete edilir.
Çocuğunun astım krizlerini önlemek için neler yapabilirsin?
- Yastığını, yatağını ve halıları özel antialerjik kılıflarla kaplayabilirsin.
- Yastıkları ve yorganları için tüy, pamuk gibi malzemeler yerine polyester elyaf kullanabilirsin.
- Akarları önlemek için tüm kıyafetlerini, oyuncaklarını ve buna benzer eşyalarını haftada 1-2 kez sıcak suda yıkayabilirsin.
- Hayvanlarla temasını kısıtlayabilirsin ya da hayvan sevdikten sonra hemen üstünü değiştirmesini, ellerini yıkamasını sağlayabilirsin.
Buna da bak: Bebeğini Evcil Hayvanla Birlikte Büyütmeye Dair Merak Ettiğin Her Şey!
- Çocuğunun odasını temiz tutmak için odasına hava filtresi koyabilirsin.
- Kokusuz, daha az kimyasal içeren temizlik malzemelerini kullanabilirsin.
- Evdeki küfü azaltmaya çalışabilirsin.
- Çocuğunu sigara dumanından uzak tutmaya çalışabilirsin.
Çocuklarda ve bebeklerde egzama nedir?
Egzama; cilt üzerinde görülen ve çeşitli formlarda döküntülerle görülebilen bir hastalık. Özellikle bebeklerde alerjik özellik gösterir ama geçici olduğu durumlar da vardır.
Bebeklerde alerjik egzama neden olur? Belirtileri nelerdir?
Egzamanın iki farklı çeşidi var.
Atopik egzama: Bu alerji türü deriyi kurutur, soyulmasına, kaşınmasına ve pul pul olmasına neden olur. Zaman zaman ciltte içi su dolu kabarcıklar çıkmasına da neden olabilir.
2 aylıktan itibaren bebeklerde ortaya çıkabilen bu alerji türü, yanaklarda ve alında ortaya çıkmaya başlar. Bebeklik çağında başladıysa, yaklaşık 2-3 yaşlarında ortadan kalkar. Bebeklerde atopik egzamanın en belirgin özelliği şiddetli kaşıntıdır. Bu yüzden seboreik dermatit gibi türlerden ayrılır.
Kontak dermatit: Bu alerji türü cildin tahriş edici bir madde ya da etkenle temas etmesi sonrası gelişir. Bunlara örnek olarak;
- Asitli meyve suları,
- Banyo köpükleri,
- Sert sabunlar, şampuanlar,
İyisiyle Kötüsüyle Piyasadaki 10 Bebek Şampuanını Senin İçin İnceledik!
- Nikel takılar,
- Diş macunları,
- Ayakkabı boyaları,
- Elbiselerde kullanılan boyalar,
- Sarmaşık, meşe gibi bitkiler,
- Sert dokulu ya da yünlü kumaşlar,
- Bebeğin kendi salyası verilebilir.
Bunlar sonucunda bebeğin cildinde kızarıklık ve kuruluk meydana gelir, atopik dermatit gibi kaşıntı olmaz. Bahsettiğimiz etkenlerle temas ortadan kalktığında, belirtiler de yok olur.
Çocuklarda alerjik egzama tedavisi nasıldır?
Çocuğunda alerjik egzama olduğu, bir dermatolog tarafından onaylandığında tedavi başlar. Doktorun kaşıntıyı azaltması ve kuruluğu gidermesi için çocuğuna krem, merhem veya losyon önerecektir. Bu alerji ilaçlarının tamamını doktorunun önereceği süre boyunca kullanmalısın.
Bunlar dışında bebeğinin alerjik egzamadan daha az etkilenmesi için şu yöntemleri deneyebilirsin:
- Çocuğuna sık sık ılık duş aldırabilirsin. Vücudundaki nemi koruması için duştan hemen sonra nemlendirici krem ve merhemleri sürebilirsin.
- Sert, yünlü kumaşlar yerine daha yumuşak malzemeden üretilmiş kıyafetleri tercih edebilirsin.
- Aşırı kaşıntısı veya akıntısı varsa bölgeye ılık kompres yapabilirsin.
Daha fazla bilgi istersen: Bebeklerde Egzama (Atopik Dermatit) Hakkında Bilmen Gereken Her Şey
Gıda alerjisi nedir?
Gıda alerjisi, çocuğunun normalde zararsız olan besinleri bağışıklık sisteminin tehlikeli olarak algılaması ve buna anormal şekilde tepki vermesi ile ortaya çıkar. bu gıdalar tüketildiğinde bağışıklık sistemi, tehlikeli olduğunu düşündüğü bu gıda için antikor üreterek savaşmaya başlar. Bununla birlikte ortaya alerjik reaksiyonlar çıkar.
Gıda alerjisi, özellikle bebeğin 1 yaşına kadar sık görülür. Bu süreçten sonra genellikle alerji belirtileri ortadan kalkar. Ancak bazılarının devam ettiği de görülebilir.
Çocuklarda besin alerjisine neden olan gıdalar nelerdir?
- İnek sütü,
- Yumurta,
- Yer fıstığı,
- Buğday,
- Balık ve deniz ürünleri,
- Çikolata,
- Çilek,
- Bal gibi gıdalar yukarıda da belirttiğimiz gibi özellikle 1 yaşına kadar alerjiye neden olan yiyecekler arasında.
Hepsi burada: Bebeğinin 1 Yaşından Önce Yememesi Gerekenler
Besin alerjisi belirtileri nelerdir?
- Cilt sorunları (kaşıntılı döküntüler, şişlikler, kurdeşen),
- Solunum sorunları (hırıltı, boğazda şişlik),
- Mide sorunları (bulantı, kusma, ishal, kabızlık, gaz),
- Dolaşım sorunları (baş dönmesi, ciltte beyazlık)
Bu belirtiler çocuğun bir gıdayı yedikten hemen sonra, birkaç saat ya da birkaç gün içinde görülebilir. Ancak yer fıstığı alerjisi gibi bazı durumlarda çok daha tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir.
- Boğazda ve dilde şişme,
- Nefes darlığı,
- Baş dönmesi,
- Morarma,
- Bilinç kaybı gibi durumlara anafilaktik reaksiyonlar denir ve bunlar yaşandığında durum ciddileşir.
Besin alerjisi tedavisi nasıldır?
Çocuğun herhangi bir gıdayı tükettikten sonra yukarıda bahsettiğimiz sorunlar ortaya çıkıyorsa durum aslında ortadadır. Ama doktorun kesinleştirmek için bazı deri ve kan testleri yapabilir. Bu testlerin ardından gıda alerjisi kesinleştiyse tedaviye başlanır.
Aslında gıda alerjisinin tedavisinde tek unsur, reaksiyona neden olan besini çocuğun diyetinden çıkarmaktır. Hem besinin kendisini hem de içinde bir şekilde bulunduğu gıdaları çocuğunun beslenme listesinden çıkarırsan, ek bir tedaviye ihtiyaç duymazsın.
Ancak yukarıda da bahsettiğimiz gibi gıda alerjileri geçici olabilir. Bu yüzden zaman zaman alerjiye neden olan gıdayı hafifçe çocuğuna tattırarak reaksiyon gösterip göstermediğini gözlemleyerek durumu hakkında fikir sahibi olabilirsin.
Yine de yer fıstığı ve balık gibi alerjiler için temkinli olmalısın. Çünkü bu gıdaların alerjik reaksiyonlar, hayat boyu devam edebilir.
Ayrıntısı burada: 6 Soruda Bebeklerde Gıda Alerjileri Hakkında Merak Ettiğin Her Şey!
Saman nezlesi/burun alerjisi (alerjik rinit) nedir?
Çocuğunun bazı soğuk algınlığı belirtileri gösteriyor ama ateş, halsizlik gibi bulgulara rastlanmıyorsa saman nezlesi ya da diğer adıyla burun alerjisi söz konusu olabilir. Bu durum özellikle ilkbahar aylarında meydana geliyorsa, polen alerjisinden de bahsedilebilir.
Genellikle genetik nedenlerle görülen bu çocuk alerjisi çeşidini en çok tetikleyen etkenler;
- Polen,
- Ev tozu,
- Küf,
- Hayvan tüyleridir.
Saman nezlesi genellikle 2 yaşın üzerindeki çocuklarda görülür.
Saman nezlesi belirtileri nelerdir?
- Hapşırma,
- Burun tıkanıklığı,
- Burunda kaşıntı ve akıntı,
- Göz yaşarması
- Kırmızı ya da şiş gözler,
- Gözlerin altında koyu halkalar,
- Tıkanıklık yüzünden horlama,
- Boğaz temizleme ihtiyacı,
- Geniz akıntısı ve buna bağlı gece öksürükleri burun alerjisi belirtileri arasında en sık görülenlerden.
Saman nezlesi tedavisi nasıldır?
Saman alerjisini tedavi ederken amaç, belirtileri azaltıp çocuğun hayat kalitesini yükseltmektir. Bu yüzden doktorun bazı burun ve boğaz spreyleri önerebilir. Bunlar dışında hap şeklinde alınan antihistaminik ilaçlar da faydalı olabilir. Ancak bu ilaçların uyku, sersemlik ya da hiperaktivite gibi yan etkileri olabilir.
Daha fazla detay için: Çocuklarda ve Bebeklerde Alerjik Rinit (Alerjik Nezle) Neden Olur? Nasıl Geçer?
Kurdeşen nedir?
Çocuğunun vücudunda bazı durumlara bağlı olarak;
- Kabarık,
- Kırmızı,
- Ortası beyaz,
- Kabuklanma yapmayan,
- Kaşıntılı döküntüler meydana geliyorsa kurdeşenden bahsedebiliriz.
Bu döküntüler yüz gibi vücudun sadece bir bölgesinde görülebildiği gibi tüm vücuda da yayılabilir. Bazen döküntüler bir bölgede kaybolup başka bir bölgede ortaya çıkabilir.
Kurdeşen neden olur?
- Bir virüs ya da enfeksiyona yanıt olarak ortaya çıkabilir.
- Fıstık, balık, yumurta gibi gıda alerjilerinin reaksiyonu olabilir.
Bilmen Gerekenlerle ve Lezzetli Tariflerle 0-1 Yaş Bebek Beslenmesi
- Bazı ilaçların yan etkisi olarak görülebilir.
Kurdeşen tedavisi nasıldır?
Kaşıntıyı ve döküntüleri gidermek için doktorun antihistaminik ilaçlar önerebilir. Bunun dışında kaşıntılı bölgeye soğuk kompres yapmak da faydalı olabilir.
Böcek alerjisi nedir?
Bu alerji çeşidi, böcek ısırıkları ya da sokması ile ortaya çıkar. Genelde çocuğun ısırığına maruz kaldığı böceğin zehrine olan özel hassasiyetiyle alakalıdır. Sivrisinek alerjisi de bu başlıkta değerlendirilebilir.
Belirtileri çocuktan çocuğa farklılık gösterebilir. Bazıları hafif alerji reaksiyonları gösterirken, bazıları da acil tedaviye ihtiyaç duyabilirler.
Böcek alerjisi nasıl tedavi edilir?
Bu alerji çeşidi, vakanın görüldüğü gün rahatsız edici olsa da belirtileri genellikle ertesi gün kaybolur ve tedaviye gerek kalmaz. Genelde kaşıntı ve hafif kabartılar görüldüğü için bunları rahatlatmak adına soğuk kompres yapılabilir.
Eğer çocuğunu bir arı soktuysa bu durumda bir doktor müdahalesine ihtiyaç duyabilirsin. Çünkü arı sokması vücutta büyük şişlikler gibi çok daha ciddi sorunlara neden olabilir.
Eğer çocuğun bir böcek tarafından ısırıldıktan sonra şu belirtiler görülüyorsa muhakkak bir doktora başvurmalısın:
- Nefes almakta zorluk,
- Bitkinlik, halsizlik,
- Gözlerin, dudakların veya penisin yakınlarında şişlik.
Prof. Dr. Yonca Tabak cevapladı: Çocuklarda Alerji Hakkında Annelerin Kafasına Takılan 8 Soru
