Demir eksikliği nedir?
Demir eksikliği, vücuda giren demirin emilememesi veya yeterli olmamasına verilen isimdir. Bebeklerde ferritin düşüklüğünden dolayı ortaya çıkan demir eksikliği, bebeklikten itibaren her yaş çocukta görülebilen bir problem.
Bebeklerde demir eksikliği anemisinin en sık görülen kansızlık nedeni olduğunu da söyleyelim.
Bebeklerde demir eksikliği neden olur?
- Düzensiz, yetersiz ve yanlış beslenme, dolayısıyla bağışıklık sisteminin zayıflaması,
- Çocuğun ilk yıllarındaki hızlı büyümesine bağlı yeterli demir miktarının karşılanmaması,
- Prematüre veya düşük ağırlıklı doğum,
- 6 ayı geçen bebeği ek gıdaya başlatmama,
- Vejetaryen beslenme gibi durumlar demir eksikliğine neden olabilir.
Bebeklerde demir eksikliği belirtileri
- Cilt renginde solgunluk,
- Tırnaklarda şekil bozuklukları ve kırılma,
- Gözün beyaz kısmındaki renk değişiklikleri,
- Ağız kenarında ve dudaklarda oluşan çatlaklar,
- İştahsızlık,
- Yorgunluk ve halsizlik,
- Baş dönmesi,
- Kabızlık,
- Çarpıntı ve nefes daralması,
- Kulak çınlaması,
- Öğrenme güçlüğü,
- Geç yürüme ve konuşma,
- Dikkat dağınıklığı,
- Toprak, tahta kalem, kalem ucu gibi yemek olmayan nesneleri yeme isteği (Pika Sendromu)'dir.
Çocuğunda bu belirtilerden birkaçını fark ettin ve bir problem olduğunu düşünüyorsun. Danışacağın doktorun demir eksikliğinden şüphelenecek ve muhtemelen demir oranını ölçmek için tam kan sayımı denen hemogram testini yapacak. Hemogram sonuçlarında düşük eritrosit düzeyi demir eksikliğine işaret eder.
Bebeklerde demir değer kaç olmalı, diye merak ediyorsan kandaki normal demir oranının 80-100 femtoliter olması gerektiğini söyleyelim. Eğer bu oran daha düşükse doktorun çocuğun için bir tedavi yöntemi çizecektir. Bu tedavi de genellikle bebeklerde demir takviyesi sağlanıyor.
Bebeklerde demir vitamini kullanımı
Bebeklerde demir ilacına ne zaman başlanır, ilk olarak bu soruya cevap verelim. Anne sütü ile beslenen bebeklerde ilk 6 ay demir eksikliği görülmüyor. Anne sütündeki demir çok kolay emilebildiği için bu süt çocuk için yeterli oluyor. Ek gıdaya geçişle birlikte yetersiz demir alan bebekte demir eksikliği görülebiliyor ve takviyeye başlanabiliyor.
Demir eksikliğinin giderilmesinde beslenmenin yeri çok önemli ama bu süreci hızlandırmak için bebeklerde demir ilacı kullanılıyor. Demir depolarını beslenmeye oranla daha çabuk dolduran bu takviyeler özellikle 1 yaşa kadar demir damlası, 1-6 yaşta ise şurup şeklinde oluyor. Hatta şurup kullanımı yaşı daha da ilerleyebiliyor.
Bebekler için en iyi demir ilacı şu, diyemeyiz. Ancak annelerin önerilerine buradan bakabilirsin: Demir damlasi olarak ne öneriyorsunuz?
Bebeklerde demir ilacı kullanımına dikkat!
- Her şeyin olduğu gibi demirin de fazlası zarar! Gereken doz aşıldığı takdirde demir zehirlenmesi denen sorun ortaya çıkabiliyor. Demir zehirlenmesi kalbi, karaciğeri ve mideyi olumsuz etkilediği için bu ilaçları kullanırken kesinlikle doz aşımı yapmamalısın.
- Tüm demir ilaçlarının aç karnına verilmesi öneriliyor çünkü besinlerle birlikte alınan demir takviyesi vücut tarafından daha az emiliyor.
- Demir ilacı meyve suyuyla verilir mi, diye merak edebilirsin. C vitamini demir emilimini kolaylaştırdığı için çocuğuna demir ilacı verdikten sonra, taze sıkılmış portakal suyu içirebilirsin. Eğer aç karnına içtiği ilaç çocuğunun midesini ağrıtıyor ya da ilaçtan hemen sonra kusuyorsa, takviyeyi yemekten 1-2 saat sonra da verebilirsin.
- Aklında olsun, bebeklerde demir kullanımı dişlerde lekelenmeye ve kabızlığa neden olabiliyor.
Bu konuda anneler imdadına yetişebilir: Kabızlık yapmayan demir ilaçları nelerdir?
Demir eksikliği zamanında tedavi edilmediğinde anemiye yol açabiliyor. Bebeklerde anemi kandaki hemoglobin miktarının azalmasıyla ortaya çıkıyor, müdahale edilmediğinde zihinsel gelişimi bile etkileyebiliyor. Beslenme düzeninde yapılan değişiklikler ve bebeklerde demir desteği ile bu sorun en aza indirilebiliyor.
Anemi ile karıştırılan bu hastalığı öğren: Çocuklarda Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) Nedir?
Çocuklarda demir eksiklikliğine iyi gelen yiyecekler
Çocuğun boş gıdaları bol bol yiyor, yoğun demir içeren kırmızı et ve türevlerini tüketmiyor, vejetaryen veya tek tip besleniyorsa, demir eksikliği yaşayabilir. Bu yüzden onu mümkün olduğunca düzenli, doğru içeriklere sahip gıdalarla beslemelisin.
Demir eksikliğini önlemek ya da demir takviyesine katkıda bulunmak için bebeklerde demir eksikliğine ne iyi gelir, aşağıda senin için çok faydalı besinleri sıraladık:
- Kırmızı et ve karaciğer,
- Balık ve kümes hayvanları,
- Yumurta,
- Kurubaklagiller,
- Kuru meyveler,
- Kuru yemişler,
- Pekmez.
Gaziantep Üniversitesi (GAÜN) Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Kılınç, demir eksikliği olan çocuklara 8. aydan sonra günde bir tatlı kaşığı pekmez verilebileceğini söylüyor.
İlerleyen yaşlarda da bu miktar günde bir çorba kaşığına çıkarılabilir. Pekmezi meyve dilimlerinin üzerine serpiştirerek de sunabilirsin.
Daha detaylı bilgi için: Çocuklarda Demir Eksikliğine İyi Gelen Gıdalar Hangileri?
