Persentil nedir?
Bebeğinin doğumuyla hayatına persentil kelimesi, en basit tabiriyle büyüme eğrisi anlamına geliyor. Büyüme eğrisi, çocuğunun yıllar içerisinde sahip olması gereken fiziksel değerleri gösteriyor.
Yani bebeğinin doğumuyla birlikte fiziksel gelişiminin sağlıklı, yaşına ve cinsiyetine göre olması gereken bir şekilde ilerleyip ilerlemediğini persentil eğrisi çeşitlerini takip ederek anlayabilirsin. Bu sayede çocuğunda bir gelişim problemi ya da hastalık olup olmadığını erkenden teşhis edebilirsin. Bu persentil eğrisini ise Türkiye ortalaması baz alınan tablolarda göreceksin.
Peki nedir bu fiziksel gelişim değerleri? Persentil tablosu içinde bebek boy kilo ve baş çevresi değerleri bulunuyor. Çünkü bu 3 özellik, bebek gelişiminde sağlık kriterinin en önemli öğelerinden.
Ebeveynler genellikle boy kilo persentil değerlerini daha çok merak ediyorlar. Ancak özellikle bebeklik döneminde baş çevresi persentil değerleri çok daha büyük önem taşıyor. Persentil takibinin en sık ayda 1, en geç ise 3 ayda 1 yapılması önemli.
Persentil tablosu nasıl okunur?
Bebek persentil tablosunda çeşitli rakamlar göreceksin. Persentil eğrisi değerlendirme nasıl yapılıyor, bunları açıklayalım.
- 0-10 persentil, en düşük değer aralığıdır. Bebeğin/çocuğun aynı yaş ve cinsiyetteki diğer bebeklere/çocuklara göre gelişim olarak çok geride olduğu anlamına gelir. Büyüme geriliği tanısı ve tedavisi için muhakkak çocuk doktoruna başvurulması gerekir.
- 10-25 persentil, düşük persentil değeridir. Çocuk doktoru ile birlikte değerlendirilmesi ve takip edilmesi gerekir.
- 25-75 persentil, normal değerdir. Bebeğin gelişimi aynı yaş ve cinsiyetteki diğer bebeklere göre normal kabul edilir. Dengeli ve doğru beslenme ile birlikte 3 aylık aralıklarla persentil değerleri hesaplanıp takip edilmelidir.
- 75-90 persentil, yüksek değerdir. Olması gerekenden daha fazla kilo, daha uzun boy, daha büyük baş çevresi anlamına gelir. Daha dengeli bir beslenme programı ve doktor muayenesi ile normal değerler bandına ulaşılması sağlanmalıdır.
- 90-100 persentil, en yüksek değerdir. Bu durumda çocuğun gelişimi normalden çok fazladır. Obezite, gigantizm gibi sorunlar söz konusu olabilir. Muhakkak çocuk doktoru ile kontrol edilmelidir.
Çocuğun gelişimi incelenirken genellikle 50 persentil yani ortalama değer baz alınıyor. Her ay, yaş aralığı ve cinsiyetin de kendine özgü bir persentil ortalaması var. Bu nedenle de persentil erkek çocuk ve persentil kız çocuk tabloları birbirinden ayrılmak zorunda.
Persentil neye göre hesaplanır?
Daha iyi anlaman için şöyle örneklendirelim. Aslında persentil, aynı yaş ve cinsiyetteki çocukların kilo, boy ve baş çevresi açısından değerlendirilmesi ve karşılaştırılması!
Mesela bir okulda 1. sınıfa giden 50 erkek çocuğun boylarını karşılaştıralım. Burada en kısa çocuk %3-10 persentil değerini, en uzun çocuk ise %90-97 persentil değerini oluşturuyor. Çocuk yaşına göre %10 persentil değerinde ise bu, sınıfındaki çocukların 10’undan daha uzun ve 90'ından daha kısa olduğunu gösteriyor.
Bu durumda eğer persentil tablosunda çocuğunun yaşına göre boyu, kilosu ya da baş çevresi %10’luk dilimin yani sınırın altındaysa muhakkak doktoruna danışman gerekiyor. Bu sorunun nedeni genellikle fiziksel gelişimi etkileyen ve büyüme geriliğine neden olan beslenme yetersizliği de olabilir, genetik bir problem de!
Gelişim geriliği ve beslenme tedavisi hakkında daha detaylı bilgi istersen, yazımızı okuyabilirsin:Çocuklarda Yetersiz Büyüme Nasıl Anlaşılır?
Persentil takibi nasıl yapılır? Persentil değeri kaç olmalı?
Bebeğinin doğumuyla birlikte zaten sürekli olarak boy ve kilosunu takip edeceksin. Ancak burada önemli olan doğru değerleri bilmek ve tüm değerlerin birbirini desteklemesi. Mesela çocuğun 5 yaşında, boyu 50 persentilde, normal durumda. Bu şartlar altında kilosunun da 50 persentil ve civarında olması beklenir. Boy 50 persentildeyken kilonun 10 persentilde olması bir sorunun göstergesidir.
Persentil takibini aşağıda vereceğimiz tablolar aracılığıyla kendin yapabilirsin. Ancak doğru verileri almak için çocuğunun boy ve kilosunun da takibini yapmalısın. Her ay eczanede veya aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz ölçüm yaptırabilirsin. Ayrıca bu takibi çocuğun okul çağına gelene kadar yapman da faydalı olacaktır.
Kız çocuk persentil tablosu
Aşağıda aylara göre 3 yaşına kadar kız persentil tablolarını görebilirsin. Çocuğunun boy, kilo ve baş çevresi persentil değerlerini bu tablolardan kontrol edebilirsin.
Kız çocuk boy persentil tablosu (cm)
| Ay | 10p | 50p | 97p |
| 1 ay | 51.7 | 53.7 | 57.4 |
| 2 ay | 55.0 | 57.1 | 60.9 |
| 3 ay | 57.6 | 59.8 | 63.8 |
| 4 ay | 59.8 | 62.1 | 66.2 |
| 5 ay | 61.7 | 64.0 | 68.2 |
| 6 ay | 63.4 | 65.7 | 70.0 |
| 7 ay | 64.9 | 67.3 | 71.6 |
| 8 ay | 66.3 | 67.7 | 73.2 |
| 9 ay | 67.6 | 70.1 | 74.7 |
| 10 ay | 68.9 | 71.5 | 76.1 |
| 11 ay | 70.2 | 72.8 | 77.5 |
| 12 ay | 71.3 | 74.0 | 78.9 |
| 18 ay | 77.7 | 80.7 | 86.2 |
| 24 ay | 83.1 | 86.4 | 92.5 |
| 30 ay | 87.0 | 90.7 | 97.3 |
| 36 ay | 90.5 | 94.4 | 101.4 |
Kız çocuk kilo persentil tablosu (kg)
| Ay | 10p | 50p | 97p |
| 1 ay | 3.6 | 4.2 | 5.4 |
| 2 ay | 4.5 | 5.1 | 6.5 |
| 3 ay | 5.1 | 5.8 | 7.4 |
| 4 ay | 5.6 | 6.4 | 8.1 |
| 5 ay | 6.1 | 6.9 | 8.4 |
| 6 ay | 6.4 | 7.3 | 9.2 |
| 7 ay | 6.7 | 7.6 | 9.6 |
| 8 ay | 7.0 | 7.9 | 10.0 |
| 9 ay | 7.3 | 8.2 | 10.4 |
| 10 ay | 7.5 | 8.5 | 10.7 |
| 11 ay | 7.7 | 8.7 | 11.0 |
| 12 ay | 7.9 | 8.9 | 11.3 |
| 18 ay | 9.0 | 10.2 | 13.0 |
| 24 ay | 10.1 | 11.5 | 14.6 |
| 30 ay | 11.2 | 12.7 | 16.2 |
| 36 ay | 12.0 | 13.7 | 17.6 |
Kız çocuk baş çevresi persentil tablosu (cm)
| Ay | 10p | 50p | 97p |
| 1 ay | 35.3 | 36.5 | 38.8 |
| 2 ay | 37.0 | 38.3 | 40.5 |
| 3 ay | 38.2 | 39.5 | 41.9 |
| 4 ay | 39.3 | 40.6 | 43.0 |
| 5 ay | 40.1 | 41.5 | 43.9 |
| 6 ay | 40.8 | 42.2 | 44.6 |
| 7 ay | 41.5 | 42.8 | 45.3 |
| 8 ay | 42.0 | 43.4 | 45.9 |
| 9 ay | 42.4 | 43.8 | 46.3 |
| 10 ay | 42.8 | 44.2 | 46.8 |
| 11 ay | 43.2 | 44.6 | 47.1 |
| 12 ay | 43.5 | 44.9 | 47.5 |
| 18 ay | 44.8 | 46.2 | 48.8 |
| 24 ay | 45.7 | 47.2 | 49.8 |
| 30 ay | 46.5 | 47.9 | 50.6 |
| 36 ay | 47.0 | 48.5 | 51.2 |
Erkek çocuk persentil tablosu
Aşağıda aylara göre 3 yaşına kadar erkek persentil tablosunu görebilirsin. Bu tabloda da çocuğunun boy, kilo ve baş çevresi persentil değerlerinin yaşına uygun olup olmadığını inceleyebilirsin. Eğer yaşına göre değerleri %10 persentil değerinin altında ya da %97 değerinin üstünde kalıyor ise bir çocuk doktoruna danışıp gidişat hakkında daha fazla bilgi alabilirsin.
Erkek çocuk boy persentil tablosu
| Ay | 10p | 50p | 97p |
| 1 ay | 50.2 | 54.7 | 58.4 |
| 2 ay | 56.4 | 58.4 | 62.2 |
| 3 ay | 59.3 | 61.4 | 65.3 |
| 4 ay | 61.7 | 63.9 | 67.8 |
| 5 ay | 63.7 | 65.9 | 69.9 |
| 6 ay | 65.4 | 67.6 | 71.6 |
| 7 ay | 66.9 | 69.2 | 73.2 |
| 8 ay | 68.3 | 70.6 | 74.7 |
| 9 ay | 69.6 | 72.0 | 76.2 |
| 10 ay | 70.9 | 73.3 | 77.6 |
| 11 ay | 72.1 | 74.5 | 78.9 |
| 12 ay | 73.3 | 75.7 | 80.2 |
| 18 ay | 79.5 | 82.3 | 87.3 |
| 24 ay | 84.6 | 87.8 | 93.6 |
| 30 ay | 88.4 | 91.9 | 98.3 |
| 36 ay | 91.6 | 95.4 | 102.3 |
Erkek çocuk kilo persentil tablosu
| Ay | 10p | 50p | 97p |
| 1 ay | 3.9 | 4.5 | 5.7 |
| 2 ay | 4.9 | 5.6 | 7.0 |
| 3 ay | 5.6 | 6.4 | 7.9 |
| 4 ay | 6.2 | 7.0 | 8.6 |
| 5 ay | 6.7 | 7.5 | 9.2 |
| 6 ay | 7.1 | 7.9 | 9.7 |
| 7 ay | 7.4 | 8.3 | 10.2 |
| 8 ay | 7.7 | 8.6 | 10.5 |
| 9 ay | 7.9 | 8.9 | 10.9 |
| 10 ay | 8.2 | 9.2 | 11.2 |
| 11 ay | 8.4 | 9.4 | 11.5 |
| 12 ay | 8.6 | 9.6 | 11.8 |
| 18 ay | 9.7 | 10.9 | 13.5 |
| 24 ay | 10.8 | 12.2 | 15.1 |
| 30 ay | 11.8 | 13.3 | 16.6 |
| 36 ay | 12.5 | 14.2 | 17.8 |
Erkek çocuk baş çevresi persentil tablosu (cm)
| Ay | 10p | 50p | 97p |
| 1 ay | 36.1 | 37.3 | 39.5 |
| 2 ay | 37.9 | 39.1 | 41.3 |
| 3 ay | 39.3 | 40.5 | 42.7 |
| 4 ay | 40.4 | 41.6 | 43.9 |
| 5 ay | 41.3 | 42.6 | 44.8 |
| 6 ay | 42.1 | 43.3 | 45.6 |
| 7 ay | 42.7 | 44.0 | 46.3 |
| 8 ay | 43.2 | 44.5 | 46.9 |
| 9 ay | 43.7 | 45.0 | 47.4 |
| 10 ay | 44.1 | 45.4 | 47.8 |
| 11 ay | 44.4 | 45.8 | 48.2 |
| 12 ay | 44.7 | 46.1 | 48.5 |
| 18 ay | 46.0 | 48.3 | 49.9 |
| 24 ay | 46.8 | 47.2 | 50.8 |
| 30 ay | 47.5 | 48.9 | 51.6 |
| 36 ay | 48.0 | 49.5 | 52.8 |
