Kaynaştırma eğitimi nedir?
Kaynaştırma eğitimi, özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların beklenen gelişimi gösteren yaşıtlarıyla, normal eğitime dahil edilmesidir. Türkiye'de kaynaştırma eğitimi 1983 yılında yürürlüğe giren Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar Kanunu'yla başlamıştır.
Kaynaştırma eğitiminin amacını şöyle sıralayabiliriz:
- Özel gereksinimi olan çocukların sosyalleşmesini sağlamak.
- Bu çocukları topluma kazandırmak.
- Çocuğu normal hale getirmek değil, yeteneklerini ve ilgi alanlarını kullanabilmesine yardımcı olmak.
- Akranlarıyla iletişime geçebilmesini kolaylaştırmak.
Bu öneriler de eğitime ek olabilir: Çocuğunun Sosyalleşmesine Yardımcı Olacak 10 Aktivite Önerisi!
Kaynaştırma öğrencisi nedir?
Öğrenmesiyle ilgili özel durumu, devlet hastanesinden heyet raporuyla belgelenen çocuğa kaynaştırma öğrencisi deniyor. Kaynaştırma öğrencisi olarak özel eğitim alacak çocukların özellikleri 5 başlık altında incelenir. Bu çocukların aşağıdaki tabloda verdiğimiz özelliklerin bir kısmını taşımaları beklenir.
| Fiziksel Özellikleri | Sosyal Özellikleri | Akademik özellikleri | Kişilik Özellikleri | Aile ve Çevre Özellikleri | |
|---|---|---|---|---|---|
| Öz bakımını yapamamasından kaynaklanan olumsuz dış görünüş | Duygu ve düşünceleri dile getirememek | Soyut kavramları öğrenmede güçlük | Kendine güvensizlik | Yetersiz ekonomik durum | |
| Durgunluk | Durumlara basit tepkiler vermek | Dikkatsizlik | Başarılı olmaya karşı isteksizlik | Eğitim düzeyinde düşüklük | |
| El-göz koordinasyonu eksikliği | Konuşma eksikliği | İşitsel ya da görsel başarı | Sorumluluk almaya karşı isteksizlik | Fazla çocuk sayısı | |
| Hareketsizlik | Yeni durumlara ayak uyduramamak | Başarısızlık karşısında hemen yılmak | Benlik duygusunda zayıflık | Gergin aile içi ilişkiler | |
| İçgüdüsel hareketler ve tikler | Zayıf sosyal ilişkiler kurmak | Grup çalışmalarında başarısızlık | Saldırganlık | Çocuğun geleceği hakkında kaygı duyma | |
| Yürümede ve dengede bozukluk | Etkinliklere katılmamak, sorumluluk almamak | Sınırlı ilgi alanı | Karamsarlık | ||
| Yetersiz beden gelişimi, baş ve vücut arasında oran farkı | Kısa süren heveslere sahip olmak | Şiddet eğilimi | |||
| İşitme, konuşma, görmede veya zihinde gerilik | Alınganlık | Çabuk kırılma | |||
| Nezaket ve görgü kurallarına uymamak |
Bu bağlamda;
-
Görme engelliler,
-
İşitme engelliler,
-
Ortopedik engelliler,
-
Dil ve konuşma engelliler (Bu yazıya da bakmanı öneririz: Çocuklarda Dil ve Konuşma Terapisi Hakkında Merak Ettiğin Her Şey),
-
Disleksi gibi öğrenme güçlüğü olan çocuklar (15 Soruda Çocuklarda Disleksi Nedir, Ne Değildir?),
-
Uyum güçlüğü olan çocuklar,
-
Otistik çocuklar (Belirtilerinden Tedavisine Otizm Hakkında Bilmen Gereken Her Şey),
-
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar kaynaştırma eğitimi alabilir.
Kaynaştırma eğitiminin engelli çocuğa faydaları nelerdir?
- Kendine güveni artar.
- Ortam kendi fiziksel, sosyal ve eğitsel açıdan kendilerine göre düzenleneceği için başarı oranı artar.
- Takdir edilme, cesaret, sorumluluk duyguları gelişir.
- Olumlu davranış gösterme eğilimi atar.
- Arkadaşlık kurması ve sosyalleşmesi kolaylaşır.
- Araç-gereç kullanımı gelişir.
- Ortak yaşam becerisi artar.
- Kaba ve ince motor gelişimi hızlanır (Hangisi Hangisi? Çocuklarda İnce ve Kaba Motor Gelişimi de Nesi?).
Bu çocuklar duyularıyla öğrenmeye çok daha yatkınlar. Bu yazıdaki öneriler faydalı olacak: Çocuğunun Gelişimini Destekleyecek 9 Duyusal Oyun Önerisi!
Kaynaştırma öğrencisi nasıl belirlenir?
Bu süreci birkaç başlık altında değerlendirmemiz daha açıklayıcı olacaktır.
Okul öncesi dönem
Eğer çocuğun engeli okul öncesi dönemde fark edilmiş ve bununla alakalı rehabilitasyon görmüşse tıbbi tedavi ile birlikte destek eğitimler verilir. Bunun devamında da çocuktan elde edilen bulgular, ebeveynleri veya bir hekimin yönlendirmesiyle özel eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi için Eğitsel Tanılama İzleme ve Değerlendirme Ekibi’ne gönderilir. Okul öncesi eğitim programı, bu ekip tarafından şekillendirilir.
O da keyifli vakit geçirsin: Eğlenerek Büyüsün: Okul Öncesi Eğitici Oyunlar
Zorunlu eğitim çağı
Çocuk, anaokulu ya da ilkokul gibi alanlarda özel eğitim görüyorsa ve burada eğitmenler tarafından bir problem sezildiyse ayrıntılı değerlendirilmeye alınır. Burada görevli eğitmenler çocukla ilgili bilgi toplarlar ve çocuğun;
- Zayıf ve güçlü olduğu alanları belirlerler.
- Ailesi hakkında bilgi toplarlar.
- Öğrencinin sağlık problemlerini ve gidişatını kaydederler.
Tüm bu toplanan verilerin sonucunda çocuğun programın farklılaştırılması yoluyla özel eğitim almasına karar verilirse raporlanan tüm bilgiler Eğitsel Tanılama İzleme ve Değerlendirme Ekibi’ne gönderilir.
Bu raporun ardından ekip üyeleri öğrenciyi bir teste sokar. Öğrencinin bireysel yeteneklerinin ve kişisel özelliklerinin kaynaştırma eğitimine uygun olup olmadığı incelenir. İncelemeler sonucu kaynaştırma eğitim uygun görülürse BEP (Bireysel Eğitim Planı) Geliştirme Birimi, öğrencinin gereksinimlerini belirler ve ona uygun bir plan hazırlar. Bu işlemlerin ardından çocuk, uygun görülen bir okula yerleştirilir. Burada rehberlik incelemeleri de devam eder.
Kaynaştırma eğitimi nasıl uygulanır?
Kaynaştırma türleri 3'e ayrılır:
Tam zamanlı kaynaştırma: Bu tür eğitimde çocuk normal sınıfta, tam gün eğitim alır. Bu sınıflarda eğitim alan çocukların engel oranı düşük, iletişim özellikleri biraz daha gelişmiş olmalı ve en az 15 dakika yerinde oturabilmelidir.
Yarı zamanlı kaynaştırma: Bu eğitimde çocuk özel eğitim almaya devam eder ancak bazı dersleri yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte, aynı sınıfta alır ya da etkinliklere katılır.
Tersine kaynaştırma: Bu eğitim tarzında ise çocuğun herhangi bir yetersizliği yoktur, talep edilirse kaynaştırma sınıflarında eğitim görebilir.
Çocuk uygun sınıflara yerleştirildikten sonra, ciddi bir ayrım yapılmadan eğitime başlanır. Bu sınıflarda kaynaştırma öğrencisi olan her çocuğun kendi özel eğitim programı vardır ve öğretmenler, bu programlar doğrultusunda öğrenimi sürdürürler. Bu süreç içerisinde çocuk, hem kendi özelliklerine göre eğitim alır hem de kaynaştırma öğrencisi olmayan diğer çocukların öğrenme stiline aşina olur.
Bu aşamada öğretmenin kaynaştırma öğrencisinin eksiklikleri kadar yeterliliklerini de bilmesi önemlidir. Örneğin, bir çocuğun görsel öğrenimi daha iyiyse çeşitli materyaller kullanarak eğitime dahil etmesi çocuğun başarısını arttırır. Yani temel olan, çocuğun her yönüyle eğitimci tarafından tanınmasıdır.
Öğretmenin sabrı, bilinci ve yeterliliği de kaynaştırma eğitimde önemli bir husustur.
- Çocuğu teşvik etmek,
- İlgisini daimi tutmak,
- İletişim kurmak,
- Ayrımcılık yapmamak,
- Destek vermek,
- Aileyi ve diğer öğrencileri bilinçlendirmek,
- Yönetime geri bildirimler yapmak,
- Çocuğun yeteneklerini en iyi şekilde kullanmasını öğretmek öğretmenin görevidir. Bu yüzden doğru eğitimciyle çalışmak, kaynaştırma öğrencisinin başarısını yükseltecektir.
Kaynaştırma eğitiminin yararları nelerdir?
Ülkemizde kaynaştırma eğitimi dendiğinde kafalarda birçok soru işareti oluşuyor. Özel gereksinimli çocuğu olan aileler bu sınıflarda çocuklarının engellerinden kurtulacağını düşünüyor. Diğer aileler ise kendi çocuklarının engelli çocuklardan olumsuz davranışlar alabileceğinden korkuyor.
Birçok aile sebepsiz bir şekilde çocuklarının başarısızlıklarını kaynaştırma öğrencilerine bağlar. Oysa bilinmesi gereken şey, engelin bulaşıcı olmadığıdır. Normal çocuğun sınıfında engelli bir birey olması onu geriletmeyeceği gibi ilerletir.
Yetersizliği olmayan çocuklar kaynaştırma öğrencilerle yardımlaşmayı, farklılıkları, paylaşmayı ve aşağılamamayı öğrenirler. Daha iyi bir insan olmanın, insanları farklılıklarıyla kabul etmenin temelini alırlar.
Kaynaştırma eğitimi doğru uygulandığı takdirde hem özel gereksinimli çocuk hem de normal gelişim içerisindeki çocuk için yararlıdır. Ancak yanlış uygulanırsa kaynaştırma eğitimi alan çocukların yetersizlikleri artacağı gibi normal çocukların eğitimi de gerileyebilir. Bu yüzden bu eğitimin doğru işlenmesi için eğitim kurumlarına çok büyük bir görev düşüyor.
Özel ihtiyaçları olan bir çocuğun varsa Psikolojik Danışmanlık, Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi firmalarımıza bakıp istediğin desteği almanı öneririz.
