1. Dil ve konuşma terapisi nedir?
Dil ve konuşma terapisi, bireylerin dil ve konuşma performanslarını etkileyen tüm bozukluklara yönelik yapılan çalışmalardır. Burada dil ve konuşmayı birbirinden ayırmak gerekir, diyor Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Çağdaş Karsan.
Kekemelik, artikülasyon bozuklukları ve hızlı bozuk konuşma gibi problemler konuşmayla ilgili problemlerken; afazi, özgül dil bozukluğu, dil gecikmesi gibi problemler dille ilgilidir. Dil ve konuşma terapisi süreci tüm bu konuşma bozukluklarına yönelik yapılan müdahaleleri kapsıyor.
2. Çocukta dil ve konuşma bozukluğu nasıl anlaşılır?
Eğer bir ebeveyn çocuğunun dil ve konuşma becerilerinin yaşıtlarının gerisinde olduğunu düşünüyorsa zaman kaybetmeden bir terapiste başvurmak faydalı olacaktır. Bu noktada dil ve konuşma terapisi hemen terapi sürecine başlamamayı seçebilir.
Kendi değerlendirmesi sonucunda aileye süreci takip etmek ve çocuktaki dil gelişimini desteklemek üzere bazı faydalı bilgiler verip süreci direkt olarak yönetmeyi de tercih edebilir. Bu nedenle anne için atılacak en doğru adım bir şüphe oluştuğunda bir dil ve konuşma terapistine danışmaktır.
Yaşına göre çocuğunun konuşma gelişimi normal mi, bak: Çocuklar Ne Zaman Konuşur?
3. Konuşma terapisi nasıl yapılır?
Konuşma terapisi öncelikle bireyin şikayetlerinin kökenini ve kapsamını tespit etmeye yönelik yapılan değerlendirme süreciyle başlar. Ardından geliştirilmesi gereken becerilere yönelik bireye ve terapistin becerilerine en uygun müdahale aracı seçilir ve uygulamaya konur. Her türlü dil ve konuşma bozuklukları için farklı müdahale araçları mevcuttur.
4. Konuşma terapisi kaç yaşında başlar?
Dil ve konuşma terapisine gidenler için bir yaş alt sınırı yok. Konuşma terapistinin çalışmalarını sürdürebileceği her yaştaki çocukla uygulama yapılabilir. Küçük yaş çocuklarda terapiye yönelik hedefler sıklıkla oyun içerisine yerleştirilerek çalışılır.
Dil ve konuşma bozukluklarında ne kadar erken müdahale edilirse o kadar iyi. 2.5 yaşından sonra çocukların sözcük dağarcığı hızla gelişiyor. Bu nedenle 3 yaş öncesi başlayan tedavi ile çocuğun gelişimsel eğrisini değiştirmek erken müdahale sayesinde mümkün oluyor.
5. Konuşma terapisi ne kadar sürer?
Bozukluktan bozukluğa ve kişiden kişiye terapi süresi bir hayli değişir. Tek seansta çözülebilecek dil ve konuşma sorunları olabileceği gibi aylar hatta yıllar boyu sürebilen konuşma terapisi süreçleri de mevcuttur.
Dil terapisine gidenler duygusal ve sosyal açıdan nasıl faydalar görüyorlar, bunlardan da bahsedelim.
İnsan çok karmaşık ve çok yönlü bir varlık olduğunda dil ve konuşma bozuklukları ne yazık ki zaman içerisinde farklı sosyal ve psikolojik sorunlara zemin hazırlayabilmektedir.
Beğenilme isteği, mükemmeliyetçilik, bir gruba ait olma arzusu vb. pek çok insani güdü, dil ve konuşma bozukluklarının olduğundan daha karmaşık bir soruna evrilebilmesine zemin hazırlamaktadır. Bu nedenle bu problemlerin geç kalınmadan çözülmesi ya da kabullenilmesi çocuğun duygusal ve sosyal dünyası açısından büyük önem taşır.
6. Her dil ve konuşma merkezinde aynı teknikler mi var?
Pek çok dil ve konuşma merkezi var. Bu merkezler uygulanan konuşma terapisi teknikleri birbirinden farklı değil. Tercih edilecek olan konuşma egzersizleri ve metotları için terapistin kendine ve danışana en uygun kanıt temelli yaklaşımı benimsemesi söz konusu.
Farklı metotlar benzer sorunların çözümü için elbette mevcut ve terapistin görevi bunlar arasından duruma en uygun olanı seçmek. Bunu yaparken de elbette üzerine bilimsel araştırmalar yapılarak etkili olduğu ispatlanmış olan yöntemler kulanılmalı.
Prompt tekniği nedir?
Prompt tekniği, pek çok dil ve konuşma probleminde kullanılabilen dokunsal ipuçlarına dayalı bir konuşma terapisi tekniğidir.
Sesletim bozukluklarından edinilmiş dil ve bozukluklarına kadar pek çok alanda kullanılabilmektedir. Bu tekniği kullanmak için PROMT Enstitüsü tarafından verilen kurslara katılarak sertifika almak gerekmektedir. Ülkemizde bu sertifikaya sahip pek çok terapist bulunmaktadır.
Sesletim terapisi nedir?
Sesletim terapisi, konuşma seslerinin hatalı üretimlerine yönelik olarak yapılan çalışmaları ifade eder. Küçük yaş grubu çocuklardan yetişkinlere kadar çok geniş bir yaş yelpazesinde uygulanabilmektedir.
7. Evde konuşma terapisi uygulanabilir mi?
Evet uygulanabilir. Özellikle yürüme yetisini kısmen ya da tamamıyla kaybetmiş olan hastalarda terapistler evde konuşma terapisi uygulamaları yapmaktadırlar.
Evde yapılacak konuşma terapisinde terapistin evde çalışmak için ebeveynlere verdiği alıştırmalara yapılarak güzel aşamalar kaydedilebiliyor.
8. Online konuşma terapisi faydalı mı?
Konuşma terapistlerine erişimin olmadığı bölgelerde bu şekilde terapiler sürdürülebilmektedir. Ben bu konunun bir seçenek değil gereklilik olduğunu düşünüyorum. Çünkü her zaman için erişilebilirlik benim için birinci sıradadır. Elbette ki online konuşma terapisi de fayda sağlayan bir uygulama.
Çocuklarda Motor Konuşma Bozukluğu: Apraksi
9. Konuşma ve dil terapisinin zorlukları neler?
Problemi kabullenmek ve çözüme yönelik birlikte hareket etmek aileler için ciddi bir meydan okuma oluyor kanımca. Bazı aileler çocuklarına böyle bir problemi konduramayıp durumu inkar ediyorlar. Bazıları kabul ediyor fakat çözümü yalnızca konuşma terapistlerine bırakıp üstlerine düşen sorumluluğu yerine getirmekte zorlanıyorlar. Bazılarıysa bu yola çıkıyor ama kısa bir süre sonra vazgeçiyorlar.
Sebepler ve süreçler elbette çok değişken ama bu durumlar benim sıklıkla karşılaştığım durumlar. Sürecin sonuna kadar sabırla yürüyen aileler çok büyük oranda arzu edilen sonucu elde edebiliyor. Çocuklar içinse bu, okuldan ve okulda verilen ödevlerden çok da farklı değil. İstemedikleri ekstra bir sorumluluk yalnızca, tabii eğer konuşma terapisinden çok keyif almıyorlar ve terapistlerini sevmiyorlarsa. Bu noktada onları motive etmek, terapist ve ailenin eşgüdümlü çabasına düşüyor. Bu nedenle ailelerin sürece angaje olması çok önemli.
Elinden geleni yap: Yaşlara Göre Çocuklarda Dil Gelişimini Desteklemenin Yolları
