Zeka testi nedir?
Zihinsel becerileri, standartlaştırılmış birtakım ölçekler yoluyla saptayıp rakamsal değerlerle ifade etmek üzere yapılan uygulamaya zeka testi ya da IQ testi deniyor.
Ancak zeka çok yönlü ve dinamik bir şey. Bu nedenle IQ testi ile elde edilen skorun temelde, mantıksal ve sözel zekayı derecelendiren bir yöntem olduğunu unutmamakta fayda var. Çünkü zeka kavramının içerisinde sözel ve mantıksal becerilerden çok daha fazlası gizli.
Zeka testi çocuklar için gerekli mi?
Gerçek bir ihtiyaç söz konusu olduğu takdirde zeka testi çocuklar için bir gereklilik. Ancak uzmanlar çocuklarda zeka testlerinin, popülaritesinden ötürü günümüzde bu ihtiyacın dışında kullanıldığından dert yanıyor.
Hem aileler hem de öğretmenler çeşitli gerekçelerle çocuğa zeka testi yapılmasını isteyebiliyorlar. Ancak bunu keyfi ya da gerçek bir ihtiyaca dayanmayan sebeplerle yaptırmak doğru değil. Eğer çocuğuna zeka testi yaptırmak istiyorsan bunu gerçekten onun yararına bir durum söz konusuysa yaptırmalısın. “Çocuğum zeki mi?” ya da “Çocuğumun zeka düzeyini bilmek istiyorum.” gibi temelsiz bir anlayışla test yaptırmamalısın.
Çocuklarda zeka testi ne işe yarar?
Zeka testi bir gereklilik sonucu yapıldığı takdirde, çocuğunun zihinsel gelişimini bilen aileye büyük bir kolaylık sağlıyor. Çocuğunun beceri ve yeterliliklerini bilerek onu ilgili alanlara yönlendirme konusunda bir yol haritasına sahip oluyorsun.
Eğer çocuğunun yaşıtlarına göre geri kaldığı tespit edilirse de telafi eğitimleriyle beceri ve faaliyetlerinde ilerleme sağlayabilirsin. Böylece erkenden önlem alabilmiş oluyorsun.
3 yaşından sonra her çocuğa üstün zeka testi yaptırılmalı mı?
Tüm Üstün Zekalılar Derneği (TÜZDER) Genel Müdürü Tunahan Coşkun’un konuyla ilgili farklı bir bakış açısı var. Hangi ilde kaç tane üstün zekalı, dahi ve yetenekli çocuk olduğu bilinmediği ve Türkiye’nin dünyanın gerisinde olduğu gerekçesiyle bu çocukların keşfedilmesi gerektiği görüşünde. 3 yaşındaki çocuğun zeka gelişiminde kritik bir evre olduğunu belirten Tunahan Coşkun, ülke genelindeki her çocuğa 3 yaşından sonra üstün zeka testi yaptırılması gerektiğini söylüyor.
Ancak bu görüş, toplum yararına olan bir bakış açısından kaynaklı olarak ortaya çıktığı için sen böyle davranmak zorunda değilsin. Çocuğunu yakından gözlemlemeli ve zeki çocuğun belirtilerine işaret eden ipuçları taşıdığını düşünüyorsan buna yönelmelisin.
Üstün zekalı çocuk nasıl anlaşılır, detaylarıyla burada anlattık: Üstün Zeka Nedir? Üstün Zekalı Çocuğun Özellikleri Nelerdir?
3 yaşındaki çocuğun zekası test ile ölçülebilir mi?
Çocuklarda üstün zeka ve yetenek eğitimi üzerine çalışan bir akademisyen olan Dr. Bahar Eriş, 3-10 yaş arasındaki çocukların büyük bir çoğunluğunun IQ skorlarının değişken olduğunu söylüyor. Çünkü bu dönemde çocukların beyin gelişimi hızla devam ediyor. Bu durumda Eriş’e göre, 3 yaşındaki çocuğun zeka testinden geçmesi çok tavsiye edilen bir şey değil.
Hatta Eriş, çocuklarda zeka testinin 6 yaşından önce önerilmediğini ve yapılan son araştırmalara göre de 11 yaşına kadar yapılan testlerin akademik başarıyı öngörebilmekte yetersiz olduğunu belirtiyor.
Gördüğün gibi bu konuda farklı görüşler mevcut. Ancak temelde dikkate alman gereken şey, çocuğunun gerçekten buna ihtiyacı olup olmadığı.
Burada miniğinin gelişimini destekleyebileceğin aktiviteler var: Hem Eğlenceli Hem Eğitici 3 Yaş Etkinlikleri
Çocuklarda zeka testi hangi durumlarda uygulanmalı?
Durup dururken çocuğuna zeka testi yaptırmak istemiyorsun ama çocuğunda birtakım farklılıklar seziyorsun. Acaba çocuğum üstün zekalı olabilir mi, düşüncesi içindesin ya da miniğinde zeka geriliği olduğundan şüphe ediyorsun. Bu durumda çocuğunun beceri ve yeterliliklerini gözden geçirmen gerekiyor.
Zeka testleri, çocukların yetersiz ya da üstün performansına bağlı olarak uygulanıyor. Ebeveyn olarak senin ve eşinin yaptığı yorumlar ya da çocuğunun öğretmenlerinin gözlemleri çoğu zaman doğru olsa bile bu gözlemler öznellik içerebiliyor. Bu da hatalı değerlendirmelere yol açıyor. Konunun uzmanı olan biri, yaptığı değerlendirmeler sonrasında çocuğa zeka testi yapmanın faydalı olacağına dair bir karar verirse test yapmak tabii ki doğru.
Çocuğunun zeka gelişminde bir problem olduğunu düşünüyorsan uzman isimlerle iletişime geç!
Yetersiz performansa bağlı zeka testi için nelere dikkat edilmeli?
- Okuma, yazma ve aritmetik becerilerde yetersizlik,
- Öğrenme hızında yavaşlık gibi okul performansıyla ilgili becerilerde eksiklikler,
- Sosyal ortamlara uyum sağlayamama,
- Günlük ihtiyaçlarını kendi başına gidermekte zorlanma gibi büyüme ve gelişime dair eksiklikler gösterme.
Üstün performansa bağlı zeka testi için nelere dikkat edilmeli?
- Güçlü merak duygusu ve hafıza,
- Akıl yürütme becerisine sahip olma ve yüksek öğrenme hızı,
- Zengin bir kelime hazinesi, kavram bilgisi ve dil becerilerinin gelişmiş olması,
- Hayal gücü ve yaratıcılığın yüksek olması.
Bu da ilgini çekebilir: Hangi Eğlenceli Duyusal Oyunlarla Çocuğunun Beyin Gelişimini Destekleyebilirsin?
Çocuklar için yapılan zeka testleri hangileri?
Dünya genelinde en yaygın kullanılan zeka testleri;
- Stanford-Binet zeka testi,
- Wisc-r zeka testi,
- Leiter zeka testi.
Bu testlerin tamamı uzman eşliğinde yapılıyor. Stanford-Binet zeka testi hem zihinsel engelli hem de üstün yetenekli çocukları belirlemek için kullanılıyor. 2 ve 16 yaş arasındaki çocuklara uygulanıyor.
İlk önce yetişkinler için üretilen bir test olsa da WISC-R zeka testi, günümüzde çocuklar için de yapılıyor. WISC-R çocuk zeka testi, 6 ila 16 yaş arası için uygun. Bireysel olarak uygulanan bu test, toplamda 1-1,5 saat sürüyor. Sözel ve performans zeka olmak üzere 2 bölümden oluşuyor.
Leiter zeka testi ise bir tür performans testi. 2 ve 18 yaş arasındaki çocuklar için uygun. Görsel beceri, algı ve dikkat gibi zihinsel alanları ölçümlüyor.
Konuyla ilgili internette araştırma yaptığında; 4 yaş zeka testi, 5 yaş yaş zeka testi gibi başlıklar altında online zeka testleriyle karşılaşabilirsin. Ancak bunların hiçbiri güvenilir testler değil. Çocuğunu bu testlerle ya da internetten bulduğun çeşitli zeka testi sorularıyla kendin sınamamalısın. Çocuğunu bunun için götürebileceğin pek çok zeka testi merkezi var.
Çocuğa zeka testi nerede yapılır?
- Çocuk ve ergen psikiyatrisi klinikleri,
- Psikoterapi merkezleri,
- Zeka testi uygulama merkezleri,
- Rehberlik ve araştırma merkezleri,
- Bilim ve sanat merkezleri,
- Zeka testi yapan hastaneler (üniversite ve bazı araştırma hastaneleri), çocuklar için zeka testi yapan mekanlar arasında.
Çocuklarda zeka nasıl geliştirilir?
Bebeklerde zeka gelişimi anne karnında başlayan bir süreç. Bunu destekleyen en önemli faktör ise hamilelikteki beslenme şeklin. Çocuğunu kucakladıktan sonra ise devreye giren pek çok faktör var. Bebeklik döneminde en önemli faktör, anne sütü. Masal anlatmak da bilinen etkili yollardan biri. Çocuklarda zekayı gelişimine katkı sağlayan en etkili yollar arasında ise doğru beslenme, yeterli sıvı tüketimi ve fiziksel egzersizler yer alıyor.
Yaz bir kenara: Çocuğunun Beyin Gelişimini Destekleyen 16 Besin
Zeka çok fonksiyonlu bir kavram olduğu için zeka geliştirme tekniklerinin de bu yönde ele alınması gerekiyor. Sözel ve dilsel zeka, görsel zeka, sosyal zeka, sayısal zeka ve bedensel zeka gibi pek çok alt kırılım var. Çocuğunun, tüm bu alanlarda beslendiği egzersizler yapmasını sağlamalısın.
Onunla bol bol sohbet etmeli, okul öncesi ve okul sonrası dönemlerine uygun şekilde zeka oyunlarıyla vakit geçirmesini sağlamalısın.
Buradan devam edebilirsin: Çocuklarda Duygusal Zeka Geliştirme Hakkında Merak Edilenler!
