Disleksi nedir?
Öncelikle özel öğrenme güçlüğü ve disleksi aynı şey mi, sorusuyla başlayalım. Bu iki kavram aslında aynı şey. Rapor özgül öğrenme güçlüğü olarak verilmektedir. Fakat bilinilirliğinden ve daha genel olarak okuma-yazma alanında fark edildiğinden dolayı tanı disleksi olarak da geçmektedir.
Disleksi temel olarak nörolojik temelli okuma, yazma, matematik gibi becerilerde görülen gelişimsel bir öğrenme güçlüğüdür. Bir çocuğun disleksi tanısı alabilmesi için normal ya da üstün bir zekaya sahip olması ve hiçbir duygusal, fiziksel bozukluğun bulunmaması gerekir.
Özel öğrenme güçlüğü çeşitleri
1-Diskalkuli; aritmetik ve matematik becerilerin kazanılmasında güçlük çekme, temel matematik becerileri içeren işlemlerin oldukça yavaş ve zor çözülmesi ile matematiksel kavramları öğrenmede zorluk çekme şeklinde karşımıza çıkar.
2-Disgrafi; yazı yazmayı etkileyen bir bozukluktur. Yaşa göre yazma beklenenden daha yavaştır ve yazı biçimsel olarak daha düzensizdir.
3-Disleksi; okumada zorluk çekme, harfleri eksik okuma, ek değiştirerek veya ekleyerek okuma, yaşına göre yavaş ve heceleyerek okuma ile ortaya çıkan bir durumdur.
4-Dispraksi; kaba motor işlevlerde zorluk çekme, organizasyon sağlayamama, boylamsal kavramlarda sıkıntı çekme şeklinde kendini belli eder.
Disleksi belirtileri
Disleksi kaç yaşında ortaya çıkar, sorusu konuyla ilgili en çok merak edilen şeylerden biri. Disleksinin ilk belirtileri, çocukların ilk sesleri çıkarmayı öğrendiklerinde 1-2 yaş civarında ortaya çıkar ancak çoğunlukla ilkokulda anlaşılır. Disleksi olan çocuğun özelliklerinden bahsedelim.
- Kelimeleri tersten okuma,
- Heceleri ve harfleri karıştırma,
- Duraksayarak okuma,
- Bazı harflerle sayıları karıştırma (Örneğin “E” harfini ters yazabilir. "E" yerine “3” rakamını kullanabilirler. Özellikle küçük “b” ve “d” harfi, noktalı harflerle noktasız harfleri karıştırma görülür. Kuyruklu harflerde zorluk çekerler.).
Mutlaka oku: Yaş Dönümlerine Göre Çocuklarda Bilişsel Gelişim Özellikleri
- Bir çocuğun bezden geç çıkması ya da geç yürümesi,
- Ayakkabılarını bağlayamaması ve ters giymesi,
- Kıyafetinin düğmelerini ilikleyememesi,
- Çatal-kaşık gibi ince motor nöronlarını kullanamaması özel öğrenme güçlüğü belirtileri arasında olabilir.
Çocuğun Hangi Yaşta Hangi Hareketleri Yapabilir?
Anaokulunda bir çocuğun boyama kitabını taşırmadan boyayabilmesi gerekir. Ama genel olarak kendini ilkokul birinci sınıfta belli eder. Bu dönemde çocuklar akıcı olmasa da artık okuma-yazmayı yavaş yavaş öğrenmiş olmalı. Eğer aksi bir durum varsa disleksi olma ihtimali çok yüksektir.
Disleksik olan çocuklarda eş tanı olarak dikkat eksiklliği ve hiperaktivite bozukluğu görülebilmektedir.
Disleksi neden olur? Disleksi sonradan olur mu?
Doğuştan gelen, genetik akışlı nörolojik bir durumdur. Bir çocuğun sonradan disleksi olması mümkün değil. Disleksi “dahi hastalığı” mı ya da disleksinin zeka ile ilgisi var mı, konusuna da açıklama getirmek gerekir. Disleksinin zeka gelişimi ile bir ilgisi yoktur.
Disleksi hastalığı olan çocuklar farklılar mı?
Disleksiye hastalık demek doğru değil. Bu çocuklar sadece akademik anlamda bir zorlanma yaşarlar. Bunun dışında yaşıtlarıyla aralarında bir farklılık yoktur. Yani disleksi olan çocukların yaşıtlarına göre yapamadığı herhangi bir şey yok.
Disleksik çocuklar zeka ile ilgili bir problem yaşamazlar. Her disleksik çocuk kendi için uygun olan metot ile eğitim aldığında yaşıtları gibi akademik başarıya ulaşabilir ve ileride dilediği mesleği seçebilir. İhmal etmeden şüpheler doğrultusunda tanılama yoluna gidilmelidir.
Disleksi testi nedir?
Disleksi tanılama aşamasında TILLS (Bütünleşmiş Dil ve Okur-Yazarlık Testi) testi kullanılmaktadır. Türkiye'de ve dünyada kullanılan, nokta atışı yapan özgül öğrenme güçlüğü tanılama testidir. Türkiye Disleksi Vakfı ve eğitimini tamamlayan temsilcilerimiz tarafından uygulanmaktadır. Türkiye’nin bütün illerinde temsilcilerimiz bulunmaktadır.
Disleksi tedavisi nedir?
Disleksi için hangi doktora gidilmeli, sorusu ebeveynlerin merak ettiği konulardan biri. Disleksi (özgül öğrenme güçlüğü) tanısı çocuk psikiyatristleri tarafından konulmaktadır. Tanılama yapıldıktan sonra özel eğitime başlanması gerekmektedir. Disleksi tedavi edilmezse ne olur, söyleyelim. Disleksinin tedavi edilmemesi halinde akademik hayatında başarısızlığın sürekliliği söz konusudur.
Psikolojik danışmanlık, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri burada.
Disleksi eğitimi nedir?
Disleksi raporu alan çocukların raporlarında yazan eksikliklerine göre bir eğitim metodu belirlenir. Her disleksik çocuk bireysel olarak değerlendirilir ve buna göre eğitimi planlanır. 6 yaşından 18 yaşına kadar özel eğitim alabilirler.
Disleksi çocuklar eğitim aldıkları okullara giderken özel eğitim almaya devam etmelilerdir. Okulda verilen eğitime devam ederken özel eğitimde doğru metot belirlenerek temelin sağlamlaştırılması gerekir. Disleksili çocuğun eğitiminde öğretmen, aile ve çocuk ile iş birliği içinde olmalı, ders programı buna göre yapılmalıdır.
Yaşlara Göre Çocuklarda Dil Gelişimini Desteklemenin Yolları
Disleksi çocukların ve ailelerin yaşadığı zorluklar neler?
Akademik olarak zorlanmanın yanında çocuklarda kitap okumada, yazı yazmada, okula gitmekte isteksizlik görülebilir. Aileler için ise öncelikle durumu kabullenme ve doğru metot ile eğitim veren bir kurumla iş birliği yapmaları önemlidir. Zaman zaman da çocuklar akran zorbalığı yaşamaktadır.
Aileler disleksi hastalığı olan çocuklarına nasıl davranmalı, konusunda bilinçlenmek şart. Disleksi hastalık değildir. Çocukların doğru eğitimi almalarına destek olmaları, onlara suçlayıcı bir tavırla yaklaşmamaları ve iş birliği içinde olmalılardır.
Disleksi oyunları ya da etkinlikleri var mı?
Diğer çocukların katıldığı bütün ekinliklere katılmaları, sosyal izolasyon yaşamamaları için önemlidir. Disleksik çocuklar için spor aktiviteleri, bir enstrüman aleti çalmaları destekleyicidir.
Çocuğunun Sosyalleşmesine Yardımcı Olacak 10 Aktivite Önerisi!
